Công ty đất hiếm Lynas của Úc đã thông báo vào ngày 16 tháng 5 rằng họ đã sản xuất thành công một loại đất hiếm là Dysprosium tại nhà máy của mình ở Malaysia. Họ cũng dự kiến sẽ sản xuất Terbium, một loại đất hiếm khác, vào tháng 6. Dysprosium, giúp cải thiện hiệu suất của nam châm vĩnh cửu, cho đến nay được sản xuất 100% tại Trung Quốc. Tuy nhiên, Lynas giải thích rằng "đây là lần đầu tiên sản xuất thương mại được thực hiện ngoài Trung Quốc". Cuộc phản công chống lại thế độc quyền đất hiếm của Trung Quốc đã bắt đầu.

[ Ảnh: Mỏ Mount Weld ở Úc và Mỏ Mountain Pass ở Mỹ]

Đất Hiếm Là Gì?

Đất hiếm là 17 nguyên tố có đặc tính hóa học và điện độc đáo, là vật liệu thiết yếu trong các ngành công nghiệp công nghệ cao. Trong số đó, 7 nguyên tố có khối lượng nhẹ được phân loại là đất hiếm nhẹ, và 10 nguyên tố nặng được phân loại là đất hiếm nặng. Đất hiếm nặng được coi trọng hơn đất hiếm nhẹ vì chúng cần thiết cho các ngành công nghiệp tiên tiến như quốc phòng và hàng không. Trung Quốc đã duy trì sự độc quyền, chiếm hơn 99% thị phần đất hiếm nặng trên thế giới.

Trung Quốc Độc Quyền và Hạn Chế Xuất Khẩu

Để đối phó với thuế quan của Trump, Trung Quốc đã áp đặt hạn chế xuất khẩu đối với 7 loại đất hiếm vào ngày 4 tháng 4 năm nay, trong đó 6 loại là đất hiếm nặng bao gồm Dysprosium. Đây được coi là đòn tấn công vào điểm yếu lớn nhất của Hoa Kỳ. Lý do Tổng thống Trump bày tỏ ý định mua Greenland và ký kết hiệp định khoáng sản với Ukraine cũng là để đảm bảo nguồn cung đất hiếm nặng.

Công Ty Lynas Của Úc Phá Vỡ Thế Độc Quyền

Lynas có thể được coi là công ty khai thác đất hiếm lớn nhất thế giới ngoài Trung Quốc. Công ty sở hữu mỏ Mount Weld ở miền Tây nước Úc. Quặng đất hiếm được khai thác tại mỏ này sẽ được tinh chế sơ bộ tại Úc, sau đó sản xuất thành đất hiếm có độ tinh khiết cao hơn tại nhà máy tinh chế ở Malaysia. Trước đây, Lynas chủ yếu sản xuất Neodymium, một loại đất hiếm nhẹ được sử dụng trong nam châm vĩnh cửu. Tuy nhiên, để đối phó với việc Trung Quốc "vũ khí hóa" đất hiếm nặng, công ty đã bắt đầu sản xuất Dysprosium. Giám đốc điều hành của Lynas, Amanda Lacaze, nhận xét: "Đây là bước đi ý nghĩa đầu tiên để tăng cường tính đàn hồi của chuỗi cung ứng đất hiếm toàn cầu và mang đến cho khách hàng lựa chọn mua sản phẩm ngoài Trung Quốc".

Trữ Lượng Đất Hiếm và Lý Do Trung Quốc Chiếm Ưu Thế

Trung Quốc được cho là có trữ lượng đất hiếm lớn nhất thế giới với 44 triệu tấn, nhưng các quốc gia khác như Brazil (21 triệu tấn), Ấn Độ (6,9 triệu tấn), Úc (5,7 triệu tấn), Việt Nam (3,5 triệu tấn) cũng có trữ lượng không hề nhỏ. Hoa Kỳ cũng có trữ lượng đáng kể là 1,9 triệu tấn. Dù vậy, lý do Trung Quốc chiếm hơn 70% thị trường đất hiếm toàn cầu là do quá trình tinh chế phức tạp và gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Để tách đất hiếm chỉ có một lượng nhỏ trong quặng, người ta phải sử dụng hóa chất cực độc, gây ô nhiễm nước và đất, đồng thời tạo ra chất thải phóng xạ.

Hoa Kỳ từng là nước sản xuất đất hiếm lớn nhất thế giới, nhưng do lo ngại về vấn đề ô nhiễm môi trường này, hiện tại họ gửi tất cả quặng khai thác sang Trung Quốc để tinh chế, và trong quá trình đó, thế độc quyền đất hiếm của Trung Quốc đã hình thành. Năm ngoái, Hoa Kỳ đã nhập khẩu 8.000 tấn sản phẩm liên quan đến đất hiếm, trong đó 70% đến từ Trung Quốc.