Ngày 28 tháng 8, các quốc gia Đông Nam Á đang thay đổi dòng chảy thương mại toàn cầu đối với hạt có dầu như đậu nành và ngũ cốc. Ảnh: Một nhà khảo sát lấy mẫu trên cánh đồng ngô ở Tây Bắc Indiana, Mỹ, chụp ngày 19 tháng 8 (Reuters/Evelyn Hockstein, 2025).

Naveen Thukral

[SINGAPORE, ngày 28 tháng 8, Reuters] - Các quốc gia Đông Nam Á đang thay đổi dòng chảy thương mại toàn cầu đối với hạt có dầu như đậu nành và ngũ cốc. Điều này xảy ra khi Hoa Kỳ đạt được thỏa thuận với các nước này để tăng cường mua nông sản Mỹ, nhằm thay thế các nhà xuất khẩu truyền thống như Úc, Canada và Nga.

Indonesia và Bangladesh đã đồng ý tăng mua nông sản Mỹ để đổi lấy việc giảm thuế áp dụng cho hàng xuất khẩu của họ sang Mỹ. Tuy nhiên, các nhà giao dịch ngũ cốc ở Đông Nam Á cho biết, Việt Nam, Philippines và Thái Lan cũng có thể đẩy mạnh mua ngũ cốc thức ăn chăn nuôi dựa trên các thỏa thuận với Hoa Kỳ.

Ông Ole Houe, Giám đốc Dịch vụ Tư vấn tại IKON Commodities có trụ sở tại Sydney, nhận định: "Xuất khẩu nông sản của Mỹ chắc chắn sẽ mở rộng tại khu vực châu Á. Điều quan trọng không kém việc các thỏa thuận thương mại [giữa các chính phủ] tạo ra áp lực [mua hàng] là giá lúa mì và khô dầu đậu nành của Mỹ đang rẻ hơn so với sản phẩm của các đối thủ cạnh tranh."

Với dân số và thu nhập không ngừng tăng, châu Á là khu vực nhập khẩu lương thực ròng và là một trong những thị trường quan trọng đối với các nước xuất khẩu nông sản trên thế giới. Dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp Mỹ cho thấy, châu Á chiếm khoảng 30% tổng lượng nhập khẩu lúa mì, ngô và khô dầu đậu nành toàn cầu.

Các nhà giao dịch và nhà phân tích tin rằng, dòng chảy nông sản Mỹ ồ ạt có thể buộc các đối thủ cạnh tranh phải giảm giá, đồng thời làm tăng chi phí xuất khẩu của họ sang các khu vực địa lý xa hơn.

Trong thập kỷ qua, khu vực Biển Đen và Nam Mỹ đã giành mất thị phần của Mỹ trong thị trường xuất khẩu nông sản sang châu Á.

Dựa trên dữ liệu của Hiệp hội các nhà sản xuất lúa mì Indonesia, thị phần lúa mì của Mỹ trong xuất khẩu sang nước này đã giảm khoảng 50% trong 5 năm qua, và khoảng trống đó đã được lấp đầy bởi Ukraine, Nga và Argentina.

Tuy nhiên, hai nhà giao dịch ngũ cốc tại Singapore tiết lộ rằng, từ tháng 7, bốn nhà máy xay xát của Indonesia đã mua khoảng 250.000 tấn lúa mì Mỹ. Hồi tháng 7, Hiệp hội các nhà sản xuất lúa mì Indonesia đã ký biên bản ghi nhớ mua 1 triệu tấn lúa mì Mỹ hàng năm như một phần của thỏa thuận yêu cầu Mỹ giảm thuế. Năm ngoái, lượng lúa mì Mỹ nhập khẩu là 693.000 tấn.

Một quan chức của hiệp hội này cho biết: "Vì đây là các giao dịch tư nhân của các nhà máy xay xát, giá cả là yếu tố then chốt. Tuy nhiên, việc mua 1 triệu tấn lúa mì Mỹ sẽ không thành vấn đề đối với chúng tôi."

Trong khi đó, ba nhà giao dịch ngũ cốc của Úc dự đoán rằng Úc, quốc gia vốn chiếm khoảng một phần tư lượng lúa mì xuất khẩu sang Indonesia, có thể mất hàng trăm nghìn tấn doanh số trong tương lai, và thiệt hại đối với các nhà xuất khẩu có thể còn lớn hơn. Năm ngoái, lượng lúa mì Úc xuất khẩu sang Indonesia là 3 triệu tấn.

Ông Tobin Gorey, người sáng lập công ty tư vấn hàng hóa Cornucopia, cho biết: "Nếu doanh số bán lúa mì Úc sang Indonesia hoặc Bangladesh giảm, họ sẽ phải vận chuyển lúa mì đó đến những nơi xa hơn."

Ngũ cốc thức ăn chăn nuôi

Chính phủ Bangladesh đã công bố vào ngày 20 tháng 7 rằng họ sẽ tăng cường thương mại song phương bằng cách đặt mục tiêu nhập khẩu 700.000 tấn lúa mì Mỹ hàng năm, so với gần như bằng 0 vào năm ngoái. Đến ngày 30 tháng 7, nước này đã nhanh chóng phê duyệt nhập khẩu khoảng 220.000 tấn lúa mì Mỹ.

Theo các nhà giao dịch Singapore nói trên, Việt Nam, một thị trường ngũ cốc thức ăn chăn nuôi đang phát triển nhanh chóng, cũng có khả năng sẽ bắt đầu nhập khẩu lúa mì, ngô và khô dầu đậu nành từ Mỹ.

Bộ Nông nghiệp Việt Nam đã tiết lộ vào tháng 6 rằng một số doanh nghiệp trong nước sẽ ký biên bản ghi nhớ mua 2 tỷ USD nông sản Mỹ. Biên bản ghi nhớ này bao gồm 5 thỏa thuận mua 800 triệu USD ngô, lúa mì, bã khô ngũ cốc chưng cất (DDGS) và khô dầu đậu nành từ bang Iowa, miền Trung Tây Hoa Kỳ.

Hiện tại, Argentina là nhà xuất khẩu nông sản lớn nhất sang Việt Nam, chiếm hơn 50% lượng ngô và 65% lượng khô dầu đậu nành xuất khẩu trong 5 năm qua.

Tuy nhiên, dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp Mỹ cho thấy Việt Nam đã tăng mua ngô Mỹ lên 1,1 triệu tấn trong niên vụ 2024/25 tính đến cuối tháng 8, và có thêm 19.051 tấn sẽ được giao cho đến cuối niên vụ đó.

Đối với niên vụ 2025/26, các nhà nhập khẩu Việt Nam đã đặt hàng 134.000 tấn. Mức đặt hàng cùng kỳ năm trước chỉ là 2.000 tấn.

Thái Lan và Philippines cũng tham gia

Hai nhà giao dịch tại Singapore cho rằng Thái Lan và Philippines cũng có thể nổi lên như những nhà nhập khẩu ngô quan trọng từ Mỹ.

Một trong số họ chỉ ra rằng Thái Lan có thể mua hơn 1 triệu tấn ngô thức ăn chăn nuôi của Mỹ trong tương lai, liên quan đến các thỏa thuận thương mại. Con số này dựa trên lượng cần thiết để thay thế lúa mì và ngô thức ăn chăn nuôi hiện đang nhập khẩu từ khu vực Biển Đen và các quốc gia châu Á khác.

Trong trường hợp của Philippines, mặc dù có điều kiện giảm thuế nhập khẩu ngô, nước này có thể tăng mua ngô Mỹ để đáp ứng nhu cầu thay thế 3,3 triệu tấn lúa mì thức ăn chăn nuôi cần thiết.

Sau khi đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ vào ngày 1 tháng 8, chính phủ Thái Lan cũng đã tuyên bố ý định nhập khẩu tối đa 2 triệu tấn đậu nành Mỹ.

Ông Timothy Loh, Giám đốc khu vực Đông Nam Á và Châu Đại Dương của Hiệp hội Xuất khẩu Đậu nành Mỹ, cho biết: "Các cuộc đàm phán thương mại hiệu quả đang diễn ra, mang lại cơ hội cho Mỹ tăng cường tiếp cận khu vực này. Chúng tôi kỳ vọng nhu cầu về nông sản Mỹ như khô dầu đậu nành sẽ tăng lên."