F-101 Voodoo: Máy bay đa dụng trong hoàn cảnh đặc biệt

Máy bay trinh sát McDonnell RF-101 Voodoo bay trên bầu trời rừng rậm Việt Nam trong Chiến tranh Việt Nam. Ký hiệu chữ "R" thêm vào trước chữ "F" ban đầu (ký hiệu tiêm kích) cho thấy đây là phiên bản đã được cải tạo thành máy bay trinh sát. Thân máy bay được sơn "ngụy trang Đông Nam Á" được sử dụng trong chiến tranh này. Ảnh chụp tháng 5 năm 1967.

Các máy bay tiêm kích phản lực thế hệ đầu tiên, được thúc đẩy phát triển từ cuối Thế chiến thứ hai, đã đạt đến độ hoàn thiện sau khi trải qua thực chiến trong Chiến tranh Triều Tiên. Sau đó, nghiên cứu tiếp tục được đẩy mạnh, và vào cuối những năm 1950, các loại máy bay có khả năng bay siêu âm, vượt trội hơn so với các tiêm kích phản lực thế hệ đầu tiên bay cận âm, đã xuất hiện. Chúng được gọi là máy bay tiêm kích phản lực thế hệ thứ hai, mở ra kỷ nguyên siêu âm. Tiếp nối loạt bài trước, loạt bài này sẽ giới thiệu tổng quan về các máy bay tiêm kích phản lực siêu âm ban đầu (tiêm kích phản lực thế hệ thứ hai).

Dòng máy bay "Century Series"

Các máy bay hoạt động thực tế của Không quân Hoa Kỳ mang ký hiệu "F" (tiêm kích) đã bước vào dòng số 100 với chiếc North American F-100 Super Sabre. Do đó, chiếc máy bay này và các tiêm kích dòng 100 tiếp theo được gọi là "Century Series" (Dòng Thế kỷ).

Vào thời điểm Chiến tranh Lạnh đang leo thang, Bộ Tư lệnh Không quân Chiến lược Hoa Kỳ (SAC) đã tìm kiếm một loại máy bay tiêm kích tấn công tầm xa trong mọi điều kiện thời tiết, có khả năng hộ tống các máy bay ném bom chiến lược xâm nhập sâu vào lãnh thổ đối phương để thả bom hạt nhân, hoặc hoạt động như một "người mở đường" để đảm bảo an toàn cho tuyến bay của các máy bay ném bom chiến lược.

Phát triển và tên gọi F-101 Voodoo

Đáp ứng yêu cầu này, công ty McDonnell đã phát triển một phiên bản cải tiến dựa trên chiếc XF-88 Voodoo chỉ dừng lại ở giai đoạn nguyên mẫu. Đó chính là F-101, kế thừa biệt danh Voodoo từ XF-88. Chuyến bay đầu tiên diễn ra vào ngày 29 tháng 9 năm 1954.

Công ty McDonnell có thói quen đặt tên các máy bay tiêm kích của mình theo tên quái vật hoặc yêu quái. Chiếc máy bay này được đặt tên theo Voodoo, liên quan đến truyền thuyết về zombie. Ngoài ra, còn có Demon, Banshee, Goblin và Phantom nổi tiếng. Tên các máy bay tiêm kích của công ty này trong một thời kỳ sau Thế chiến thứ hai thực sự giống như một "cuộc diễu hành của yêu quái".

F-101 là một máy bay hai động cơ với cánh cụp nhỏ có tải trọng cánh cao và đuôi hình chữ T. Tuy nhiên, các máy bay có cấu hình cánh như vậy dễ bị "deep stall" (hiện tượng thất tốc sâu), và đúng như dự đoán, chiếc máy bay này cũng gặp phải tình trạng đó, dẫn đến việc áp đặt các hạn chế bay.

Các vai trò của F-101

Trái với kế hoạch ban đầu, F-101 không được Không quân Chiến lược (SAC) chấp nhận làm tiêm kích tấn công tầm xa mọi thời tiết. Tuy nhiên, nó đã được Bộ Tư lệnh Không quân Chiến thuật (TAC) chấp nhận làm tiêm kích ném bom hạt nhân chiến thuật tấn công lãnh thổ đối phương, và Bộ Tư lệnh Phòng không (ADC) sử dụng nó như một tiêm kích đánh chặn tầm xa.

Tuy nhiên, vì F-105 Thunderchief của Republic, được phát triển ngay từ đầu với các yếu tố của một tiêm kích ném bom hạt nhân chiến thuật tấn công lãnh thổ đối phương, đã nhanh chóng được triển khai, vai trò của F-101 trong nhiệm vụ này đã kết thúc trong thời gian ngắn. Mặt khác, với sự hợp tác của Bộ Tư lệnh Phòng không Không gian Bắc Mỹ (NORAD), Không quân Canada cũng đã sử dụng loại máy bay này làm tiêm kích đánh chặn.

F-101 hoạt động hiệu quả nhất với vai trò máy bay trinh sát tốc độ cao. Đặc biệt, nó đã đóng góp lớn trong Chiến tranh Việt Nam. Tuy nhiên, do phải thực hiện các nhiệm vụ trinh sát cường độ cao, bay vào tầm hỏa lực phòng không của tên lửa đất đối không và pháo phòng không của Bắc Việt Nam, nhiều chiếc máy bay này đã bị mất.