Bình luận và đánh giá phim Grand Tour của đạo diễn Miguel Gomes

Grand Tour của đạo diễn Miguel Gomes: Sự say mê tự do và phóng khoáng từ tài năng Bồ Đào Nha [Phỏng vấn đạo diễn Vol.522]

Phim Grand Tour, đạo diễn Miguel Gomes. Ảnh: Kei Kinuura

Miguel Gomes, tài năng người Bồ Đào Nha, nổi tiếng với các tác phẩm như Tabu (2012) từng đoạt Giải FIPRESCI tại Liên hoan phim Quốc tế Berlin, và bộ ba Arabian Nights (2015). Tác phẩm mới nhất của ông, Grand Tour (2024), kể về hành trình xuyên không gian và thời gian của một người đàn ông chạy trốn và một người phụ nữ truy đuổi, đã giành giải Đạo diễn xuất sắc tại Liên hoan phim Cannes. Bộ phim pha trộn quá khứ và hiện tại, tài liệu và hư cấu, thực tế và tưởng tượng, mời gọi khán giả tham gia một chuyến "Grand Tour" qua bảy quốc gia: Myanmar (trước đây là Miến Điện), Singapore, Thái Lan, Việt Nam, Philippines, Nhật Bản và Trung Quốc. Chúng tôi đã có dịp phỏng vấn vị đạo diễn tài năng này về tác phẩm đang gây chú ý trong chuyến ông đến Nhật Bản.

Tóm tắt phim Grand Tour

Năm 1918, tại Rangoon, Miến Điện. Molly đến đây để kết hôn với Edward, một công chức của Đế quốc Anh. Nhưng Edward biến mất ngay trước khi Molly đến. Cuộc hành trình "Grand Tour" lãng mạn, hài hước và u sầu xuyên châu Á của người đàn ông chạy trốn và người phụ nữ truy đuổi sẽ đi đến đâu...?

Hành trình của người đàn ông chạy trốn và người phụ nữ truy đuổi

Q: Nghe nói tác phẩm này được lấy cảm hứng từ tiểu thuyết "The Gentleman in the Parlour" của Somerset Maugham. Việc ông đọc cuốn tiểu thuyết này vào đêm trước đám cưới của mình đã ảnh hưởng đến tác phẩm như thế nào?

Gomes: "The Gentleman in the Parlour" của Maugham là câu chuyện về một cặp vợ chồng kỳ lạ. Một công chức người Anh đóng quân ở Miến Điện khi đó biết tin vị hôn thê của mình sắp đến, và liên tục bỏ trốn. Đầu thế kỷ 20, "Grand Tour" châu Á, bắt đầu từ các thành phố thuộc địa của Anh rồi hướng đến Trung Quốc và Nhật Bản, là một chuyến đi rất phổ biến. Kết thúc nguyên tác là một mô típ rập khuôn, hai người cuối cùng kết hôn và có một kết thúc có hậu, nhưng tôi không hứng thú với việc mô tả y nguyên như vậy, nên tôi chỉ mượn khung sườn. Tôi đọc cuốn tiểu thuyết đó vào đêm trước đám cưới của mình và nói với vợ rằng đó là một câu chuyện kỳ lạ, nhưng may mắn thay, cả tôi và vợ đều đã kết hôn mà không bỏ trốn, và hôn nhân của chúng tôi vẫn tiếp diễn (cười).

Q: Một người đàn ông chạy trốn hôn nhân và một người phụ nữ truy đuổi. Liệu diễn biến nửa đầu phim, đặc biệt là cảnh Molly cười lớn một cách thái quá, có phải được lấy cảm hứng từ thể loại hài kịch screwball không?

Gomes: Trong tác phẩm này, các diễn viên người Bồ Đào Nha đóng vai người Anh vào thế kỷ 21, nhưng hài kịch screwball là một phong cách được thiết lập ở Hollywood, Mỹ vào những năm 1930-1940. Trước khi quay phim, tôi đã nói với các diễn viên rằng tôi muốn họ chú ý đến bộ phim Bringing Up Baby (1938) của đạo diễn Howard Hawks, với sự tham gia của Katharine Hepburn và Cary Grant. Tôi muốn một kiểu diễn xuất như thể vừa bước ra từ một bộ phim hài screwball, như trẻ con đang diễn kịch, chứ không phải diễn xuất tự nhiên hiện đại.

Q: Nửa đầu phim tiến triển một cách nhẹ nhàng theo kiểu hài kịch, nhưng ở nửa sau lại có một sự thay đổi giọng điệu.

Gomes: Rất nhiều bộ phim hiện đại quay khoảng 50 cảnh cho một phút, rồi cắt ghép liên tục, tạo ra một tác phẩm chóng mặt, nhưng với tôi, chúng giống như đang quay vòng ở cùng một chỗ. Tôi không hứng thú với những bộ phim như vậy. Tôi cần một dòng chảy, một sự chuyển động, bắt đầu từ một bộ phim hài rất nhẹ nhàng, một mối quan hệ nam nữ thoạt nhìn có vẻ ngớ ngẩn, nhưng không biết từ lúc nào lại kết thúc bằng một bi kịch. Lúc đầu, Molly cười một cách kỳ lạ, rất nhẹ nhàng, như thể đầu óc cô ấy có vấn đề, nhưng dần dần cô ấy trở nên u tối hơn, như bị ám ảnh. Giống như thuyền trưởng trong Moby Dick bị ám ảnh bởi việc giết con cá voi, tự gây ra sự hủy diệt cho bản thân và những người xung quanh, Molly cũng nhất quyết theo đuổi Edward để đạt được mục đích của mình. Cuối cùng, bộ phim sẽ hội tụ về điểm đó.

[Phim này, LiLiCo không cho phép bị lãng quên!] Đảm bảo bạn sẽ cảm thấy như đang cùng du hành trong 'Grand Tour'!

LiLiCo

LiLiCo-san, một người hoạt động đa lĩnh vực, bao gồm vai trò bình luận viên điện ảnh trên TV trong chương trình Ousama no Brunch từ năm 2001. Chúng tôi sẽ lắng nghe LiLiCo-san chia sẻ về những bộ phim "tuyệt đối không được bỏ lỡ", mà bà đã giới thiệu rất nhiều trước đây.

Xem tất cả hình ảnh: Grand Tour, Gia đình Rose ~~Cặp vợ chồng bên bờ vực~~

Hãy cùng chia sẻ cảm nhận về chuyến Grand Tour tự mình khảo sát và quay phim của đạo diễn!

Khó có thể nói là đã có không khí mùa thu trong cái nắng nóng còn sót lại. Độ ẩm này còn kéo dài đến bao giờ! Tóc tôi không vào nếp nên mong mùa thu thực sự đến nhanh chóng! Và nói đến mùa thu thì không thể không nhắc đến mùa văn hóa. Tôi muốn mọi người hãy đến rạp chiếu phim một cách sảng khoái. Vì vậy, lần này tôi sẽ giới thiệu hai bộ phim.

Đầu tiên là Grand Tour, rất phù hợp với mùa văn hóa. Đây là tác phẩm mới của đạo diễn Miguel Gomes người Bồ Đào Nha.

Năm 1918, tại Rangoon, Miến Điện (nay là Myanmar). Edward, một công chức của Đế quốc Anh, lẽ ra sẽ kết hôn sau khi mời vị hôn thê Molly từ London đến. Nhưng anh ta vẫn còn do dự về hôn nhân, bồn chồn muốn bỏ trốn trong khi chờ đợi con tàu chở cô. Ngay trước khi cô đến, anh đã nhảy lên một con tàu đi Singapore. Edward bỏ trốn, Molly truy đuổi, và họ bị cuốn vào một chuyến đi dài vòng quanh châu Á...

Tiêu đề "Grand Tour" được cho là ám chỉ những chuyến du lịch châu Á thịnh hành trong giới người phương Tây vào thời kỳ bộ phim miêu tả. Đó là một chuyến đi từ Ấn Độ thuộc Anh lên phía bắc để khám phá các vùng Viễn Đông như Nhật Bản. Vì vậy, tác phẩm này cũng có một số cảnh miêu tả về Nhật Bản.

Nhưng! Xin hãy lưu ý một chút. Nếu đọc câu chuyện này và nghĩ "À, hóa ra là một cuộc truy đuổi" rồi đến rạp, bạn có thể sẽ bất ngờ. Bởi vì những hình ảnh xuất hiện trong phim đã vượt thời gian. Tôi xin phép không tiết lộ phần hiện đại xuất hiện ở đâu, nhưng các quốc gia mà họ đi qua là 7 nước: Myanmar, Singapore, Thái Lan, Việt Nam, Philippines, Nhật Bản, và Trung Quốc. Hơn nữa, tất cả đều được quay tại chỗ!

Với những cú lia máy mượt mà và việc tái hiện văn hóa độc đáo của từng quốc gia, câu chuyện có thể bị lu mờ khiến một số người tự hỏi "À... mình đang xem cái gì vậy nhỉ" (mặc dù những người sành phim sẽ nghĩ, "À, đó là phim của đạo diễn Miguel Gomes mà"). Dù sao thì, đây là một tác phẩm nghệ thuật từng được trình chiếu tại hạng mục tranh giải của Liên hoan phim Quốc tế Cannes năm ngoái và xuất sắc giành giải Đạo diễn xuất sắc.

Khi còn nhỏ, tôi từng nghĩ "Có lẽ mình phải có con mắt xem phim tốt hơn thì mới hiểu được những bộ phim đoạt giải ở Cannes", và giờ tôi lại nhớ về cảm giác đó. Nhưng nếu bạn tiếp nhận các phần hiện đại và phần truyện một cách trực giác, tôi đảm bảo bạn sẽ cảm thấy như đang cùng du hành. Hãy cùng chia sẻ cảm nhận về chuyến Grand Tour tự mình khảo sát và quay phim của đạo diễn.

Hậu trường quay phim tại Nhật Bản: Miguel Gomes của 'Grand Tour' đối thoại với Kei Kinuura của 'A Great Absence'

Miguel Gomes (phải) và Kei Kinuura đối thoại

Trong buổi đối thoại, tác phẩm Grand Tour, đoạt giải Đạo diễn xuất sắc tại Liên hoan phim Quốc tế Cannes lần thứ 77 (2024), của đạo diễn Miguel Gomes, người Bồ Đào Nha, đã được công chiếu sau 4 năm sản xuất, vượt qua đại dịch COVID-19.

Gần đây, Eiga.com đã có được buổi đối thoại giữa đạo diễn Gomes, người đã đến Nhật Bản, và đạo diễn Kei Kinuura, người tham gia với tư cách nhà sản xuất liên kết cho phim A Great Absence. Họ đã chia sẻ những câu chuyện hậu trường về quá trình quay phim tại Nhật Bản trong khoảng một tuần vào tháng 1 năm 2020, cũng như những ảnh hưởng mà họ nhận được từ nhau và những tâm tư gửi gắm vào tác phẩm.

Được quay tại 7 quốc gia châu Á – Myanmar, Singapore, Thái Lan, Việt Nam, Philippines, Nhật Bản, Trung Quốc – bộ phim này khắc họa hành trình vĩ đại xuyên không gian và thời gian của một người đàn ông chạy trốn và một người phụ nữ truy đuổi, pha trộn quá khứ và hiện đại, thực tế và ảo ảnh, màu sắc và đen trắng, mời gọi người xem vào một thế giới huyền bí.

―― Trước hết, ông Kinuura có thể cho biết về quá trình ông tham gia Grand Tour với tư cách nhà sản xuất liên kết không?

Kinuura: Năm 2019, đạo diễn Miguel Gomes đang thành lập đội ngũ cho các cảnh quay ở châu Á vào năm sau, và tôi đã được một người bạn giới thiệu. Tôi nghĩ mình nhất định phải tham gia nếu Miguel Gomes quay phim ở Nhật Bản.

―― Nghe nói việc quay phim diễn ra ở Kyoto, Osaka, Kobe, Nagano, Gifu và Toyama. Các địa điểm quay đã được quyết định như thế nào?

Kinuura: Đạo diễn có một tầm nhìn rất rõ ràng, nên sau khi nhận được yêu cầu từ ông ấy về "những địa điểm muốn quay như thế này", đội ngũ khảo sát địa điểm ở Nhật Bản đã tìm kiếm và đề xuất những nơi phù hợp với hình ảnh đó.

―― Ông có kỷ niệm đáng nhớ nào khi quay phim ở Nhật Bản không?

Miguel: Trước khi đến Nhật Bản, chúng tôi đã quay phim ở Philippines. Cách quay ở Philippines hoàn toàn ngược lại với Nhật Bản, đó là kiểu "shoot & run" (quay rồi chạy). Chúng tôi quay phim mà không có giấy phép, và khi cảnh sát hoặc chính quyền đến, cả đội sẽ chạy trốn. Nhật Bản có cách làm việc hoàn toàn khác, quay phim theo đúng kế hoạch, nên đã xảy ra một chút bất đồng văn hóa giữa đội ngũ khảo sát địa điểm của Nhật Bản và đội quay phim người Bồ Đào Nha của chúng tôi. Tình hình đã trở nên hơi căng thẳng.

Vào lúc đó, Kei đã đến và trao cho chúng tôi trí tuệ ngoại giao kỳ diệu, làm một công việc tuyệt vời. Anh ấy đã làm trung gian giữa chúng tôi, và với tư cách là nhà sản xuất, anh ấy cũng đã xoa dịu những lo ngại của chúng tôi về chi phí, khiến chúng tôi nhẹ nhõm khi có một người thấu hiểu xuất hiện. Chúng tôi cũng nhận thức lại về việc phải làm những gì cần thiết cho bộ phim. Tôi rất muốn anh ấy tham gia vào lần tới nếu có cơ hội.

Kinuura: Bản thân tôi cũng là một nhà làm phim, nên mong muốn lớn nhất của tôi là ông ấy có thể quay được những cảnh ưng ý. Điều tôi lo lắng nhất là dù chúng tôi đã gửi ảnh và video khảo sát địa điểm trước đó và đã trao đổi, nhưng Miguel, Sayombhu và các thành viên khác từ Bồ Đào Nha chỉ đến địa điểm quay lần đầu tiên vào ngày quay, nên liệu chúng tôi có thể hoàn thành việc quay trong thời gian giới hạn hay không. Đầu tiên, chúng tôi bắt đầu quay ở Higashiyama, Kyoto. Lịch trình rất dày đặc, nhưng Miguel vẫn giữ thái độ điềm tĩnh, không hề tỏ ra vội vã.

Khi xuống xe quay phim, ông ấy đi dạo xung quanh như thể đang tản bộ, nhìn qua kính ngắm để tìm ra khung hình cần quay, rồi nhẹ nhàng nói cho đạo diễn hình ảnh biết tiêu cự ống kính. Ngay lập tức, đội quay phim nhanh chóng chuẩn bị và quay rất nhanh. Nhìn cảnh đó, tôi nghĩ họ là một đội như một ban nhạc rock, kết nối hữu cơ với nhau. Các nhân viên phía Nhật Bản, vốn rất chú trọng đến việc chuẩn bị kỹ lưỡng trước đó, ban đầu có vẻ hơi bối rối với phong cách ứng biến cao, khi phải quay ở những địa điểm không ngờ đến hoặc không quay ở những nơi đã dự kiến, nhưng tôi nghĩ mọi người đã dần thay đổi để tận hưởng từng khoảnh khắc trôi qua.

―― Tinh thần làm việc nhóm như một ban nhạc rock đó có phải đã được rèn giũa trong quá trình quay phim vòng quanh châu Á không?

Miguel: Tinh thần rock and roll ra đời vào những năm 50, và tôi thực sự không giỏi chơi nhạc, nhưng về mặt nắm bắt vẻ đẹp của thế giới trong một khoảnh khắc một cách ngẫu hứng, tôi có một chút hoang dã, hơi vô chính phủ, và theo nghĩa đó, tôi nghĩ mình đã kế thừa được tinh thần rock and roll.

Kinuura: Khi đó, tôi đang ở giai đoạn sau khi ra mắt bộ phim dài đầu tiên (Complicity) và đang lên ý tưởng cho tác phẩm tiếp theo. Việc được ở trong đoàn làm phim của Miguel và quan sát kỹ lưỡng đã giúp tôi nhận ra "à, mình có thể làm phim một cách tự do như vậy". Theo nghĩa đó, tôi đã nhận được ảnh hưởng lớn. Kết quả là, ba năm sau đó, tôi đã có thể ra mắt tác phẩm tiếp theo (A Great Absence), và tôi đã chịu ảnh hưởng rất lớn về tinh thần hơn là phong cách. Tôi nghe nói Grand Tour lúc đó không có kịch bản hoàn chỉnh; ý tưởng kịch bản được tập hợp trong chuyến quay phim vòng quanh châu Á, và kịch bản được hoàn thiện sau khi trở về Bồ Đào Nha. Tôi muốn hỏi liệu ông đã đi tìm hình ảnh trong khi suy nghĩ về câu chuyện trong quá trình quay phim, hay câu chuyện đã nảy sinh từ những hình ảnh?

Miguel: Tôi nghĩ rằng các bộ phim của tôi có thể bắt đầu từ những điều cụ thể trước khi có ý tưởng. Ví dụ, làm thế nào để nắm bắt thực tế của những người đi qua trước ống kính, hoặc một ngôi nhà, một phong cảnh. Làm thế nào để thể hiện cái lạnh này, làm thế nào để thể hiện không gian của ngôi nhà này. Tôi nghĩ những điều đó có thể tồn tại trước câu chuyện hoặc ý tưởng của bộ phim. Kei là một đạo diễn, nên tôi nghĩ anh ấy sẽ hiểu điều này. Tôi tin rằng điện ảnh có thể bắt đầu từ những điều gián tiếp.

Kinuura: Điều này cũng đúng với cảnh kết thúc tuyệt vời của tác phẩm này: làm mờ ranh giới giữa tài liệu và hư cấu, hay giữa không gian và thời gian, và làm điều đó một cách rất táo bạo và kỳ ảo. Những phương pháp làm phim như vậy của Miguel đã chịu ảnh hưởng từ đâu?

Miguel: Khi quay những thứ cụ thể, địa điểm và ấn tượng vẫn còn, nhưng thực ra tôi nghĩ đằng sau ấn tượng đó là một câu chuyện. Trong Grand Tour, chúng tôi đã quay ở một công trình gỗ tuyệt đẹp trên núi, đúng lúc một lễ hội đang diễn ra, và ánh sáng tràn vào nhà vào ban đêm. Khi nhìn thấy điều đó, tôi nhớ đến không khí của những bộ phim kinh dị thập niên 50. Và rồi tinh thần rock and roll của tôi lại trỗi dậy, tôi nói với đội ngũ rằng tôi muốn tạo ra một cảnh như có ma. Đội ngũ hoàn toàn không lường trước điều đó, nhưng chúng tôi đã tiến hành quay bằng cách di chuyển trước ánh sáng để tạo bóng, và gõ cửa để tạo âm thanh. Kết quả là khi bộ phim hoàn thành, cảnh Edward và Komuso ở Nhật Bản mang một ấn tượng tổng thể khá u tối. Hư cấu đã ra đời từ thực tế.

―― Khi xem Grand Tour đã hoàn thành, ông Kinuura cảm thấy thế nào?

Kinuura: Điều đặc biệt ấn tượng với tôi là sự tương phản rất thú vị giữa những hình ảnh mang tính tài liệu về thế giới rộng mở được quay ở các quốc gia châu Á thực tế, và ngược lại, những hình ảnh về thế giới khép kín được tái hiện và quay trong các studio ở châu Âu. Hơn nữa, dù bối cảnh câu chuyện là đầu thế kỷ 20, nhưng những gì chúng tôi thấy ở tiền cảnh của những lời độc thoại lại là hình ảnh về Dotonbori, Osaka hiện đại chẳng hạn. Và kỳ lạ thay, cuối cùng, mọi thứ dường như đã ăn sâu vào bộ phim hư cấu Grand Tour. Tôi đã có được một cảm giác kỳ lạ, như một câu chuyện vượt thời gian và không gian.

Miguel: Tôi rất vui khi được khen ngợi, nhưng tôi nghi ngờ liệu mình có đủ khả năng như vậy không. Tôi nghĩ rằng khi quay bất cứ điều gì trong hiện đại, luôn có những câu chuyện trong quá khứ được tích lũy ở đó. Ví dụ, các nhà sư Komuso dường như là những tồn tại từ quá khứ, nhưng họ không phải là diễn viên mà thực sự tồn tại trong thời hiện đại. Đặc biệt ở Kyoto, cái hiện đại và cái lịch sử cùng tồn tại, nên chỉ cần hướng máy ảnh là có thể quay được sự chồng chéo của nhiều thời đại khác nhau, không phải là do tài năng cá nhân của tôi.

―― Ngôn ngữ của những lời độc thoại không được thống nhất là tiếng Anh mà mỗi khu vực lại có ngôn ngữ riêng, điều đó cũng rất ấn tượng. Lý do cho điều đó là gì?

Miguel: Tôi nghĩ việc thay đổi ngôn ngữ cũng có ý nghĩa là một chuyến đi. Một lý do khác là có những con rối xuất hiện trong phim, và trong thế giới rối, có mối quan hệ chủ-tớ giữa con rối và người điều khiển. Khi nghĩ về điều đó, tôi nghĩ sẽ thế nào nếu thay đổi mối quan hệ quyền lực bằng cách để một người kể chuyện châu Á điều khiển nhân vật chính người Anh. Tôi đã đảo ngược mối quan hệ quyền lực giữa phương Tây và phương Đông bằng cách để người châu Á kể chuyện và những con rối là người Anh. Edward và Molly đang ở châu Á với một cảm giác hơi lạc lõng, không có chỗ đứng. Tôi cũng ý thức được cấu trúc này, nơi người châu Á nói chuyện với họ.

―― Theo ông Kinuura, sức hấp dẫn trong các tác phẩm của đạo diễn Miguel Gomes là gì?

Kinuura: So với sự trang nghiêm của đạo diễn Olivieria, một bậc thầy Bồ Đào Nha, Miguel mang nhiều yếu tố hài hước và kỳ ảo hơn. Giữa những cuộc đối thoại với các bộ phim kinh điển, yếu tố hài hước tinh tế xuất hiện một cách nhẹ nhàng, điều này thực sự khiến tôi yêu thích. Đối với ông, hài hước trong điện ảnh được thể hiện như thế nào?

Miguel: Tôi cảm thấy những bộ phim trang nghiêm có chút đáng sợ. Ví dụ, một bộ phim nghiêm túc như lễ nhà thờ thì không thể có đối với tôi. Điều tôi cảm thấy may mắn là mình có thể làm những bộ phim mang tính cá nhân. Đó là nhờ tôi có được những nhà sản xuất như Kei. Tôi có thể làm phim dựa trên mối quan hệ tin cậy, không bị ép buộc phải làm theo kiểu mẫu nào, không bị giới hạn.

Tôi cũng cố gắng hết sức để đáp lại sự tin cậy đó, nhưng đồng thời tôi vẫn có thể là chính mình. Tôi rất trung thành với sở thích và cá tính của mình. Hài hước nằm trong cá tính của tôi. Hiện tại, thế giới có rất nhiều điều buồn bã, tàn khốc, đáng sợ, nhưng song song đó, thế giới cũng có một mặt rất hài hước và buồn cười. Với tác phẩm và cá tính của mình, tôi muốn thể hiện khía cạnh đó.

Grand Tour hiện đang được công chiếu tại TOHO Cinemas Chante, Bunkamura Le Cinéma Shibuya Miyashita và các rạp khác trên toàn quốc. Bài viết của ông Kinuura, ghi lại những câu chuyện hậu trường quý giá, được bao gồm trong cuốn sách giới thiệu chính thức được bán tại các rạp chiếu.

Điện ảnh = Luận về cái chết nơi đất khách. Phân tích & đánh giá 'Grand Tour' của đạo diễn Miguel Gomes: Ngụ ngôn về sự khai sinh lịch sử điện ảnh qua 'chuyến đi không di chuyển'

Tác phẩm mới nhất của đạo diễn Miguel Gomes, một trong những nhà làm phim tiêu biểu của điện ảnh Bồ Đào Nha hiện đại, Grand Tour, đang được công chiếu. Bộ phim được quay tại 7 quốc gia châu Á: Myanmar, Singapore, Thái Lan, Việt Nam, Philippines, Nhật Bản và Trung Quốc, là một "bộ phim về chuyến đi không di chuyển" xuyên không gian và thời gian của một người đàn ông chạy trốn và một người phụ nữ truy đuổi. Bài viết này sẽ phân tích sức hấp dẫn của nó từ nhiều góc độ. (Bài viết của Yoichi Ogino)

Ảnh: Xem các cảnh phim quý giá tại đây. Danh sách các cảnh phim trong Grand Tour

Sự hiện diện của các biểu tượng hiện đại và sự xáo trộn bản sắc quốc tịch

Trên một vùng đất xa lạ, những bóng người bị ám ảnh lẩn khuất, chạy vạy đây đó. Và những chuyển động đó hoàn toàn mất đi ranh giới giữa thực tế và ảo giác, chỉ còn những vệt sáng nhòe nhoẹt tạo nên hình ảnh mơ hồ. Có lẽ không có tình huống nào "rất Miguel Gomes" hơn cảnh chuyển đổi màn hình như thế này. Nhà làm phim người Bồ Đào Nha, năm nay 53 tuổi, phải được ghi nhớ như một nhân vật có khả năng để lại dấu ấn đậm nét nhất trên màn ảnh trong điện ảnh đương đại.

Thực tế, khi đối mặt với phim của Miguel Gomes, việc cố gắng phân biệt đây là màu hay đen trắng, tranh luận đây là hiện thực hay kỳ ảo, quy định đây là quá khứ hay hiện tại, tất cả đều là những nỗ lực vô ích, và chúng ta nên sớm chấp nhận điều đó.

Bộ phim này bắt đầu vào năm 1918, tại cố đô Mandalay của Miến Điện, ít nhất là chúng ta hãy ghi lại năm đó. Bởi vì ngay sau khi bộ phim bắt đầu, những biểu tượng hiện đại như áo phông Adidas hay xe máy Honda đã lướt qua màn hình một cách ngẫu nhiên, và việc xác định thời gian năm 1918 đã bị phản bội một cách vô trách nhiệm. Tại thời điểm này, những khán giả không thể chịu đựng được sự vô trách nhiệm đó có lẽ nên rời rạp sớm.

Là một kỷ niệm cá nhân, vào năm 2009, tại rạp Ginza Theatre Cinema trong buổi chiếu Les Amours d'Astrée et de Céladon (2007) – tác phẩm cuối cùng của đạo diễn Eric Rohmer. Tôi đã thấy một nữ khán giả đứng dậy một cách giận dữ giữa chừng, bước nhanh xuống cầu thang và rời đi một cách phô trương qua cánh cửa phía trước bên cạnh màn hình.

Vị khán giả đó, có vẻ như đã tức giận vì sự tùy tiện quá mức trong việc khảo cứu thời đại (tất nhiên, sự tùy tiện đó là có chủ ý) khi bộ phim miêu tả một làng quê ở Gaul vào thế kỷ thứ 5, thời điểm nước Pháp còn chưa được thành lập, đã đứng dậy như thể không thể chịu đựng thêm được nữa vào khoảnh khắc nhìn thấy cảnh tượng gây sốc khi nhân vật chính mở mặt dây chuyền đeo trên cổ và thấy ảnh chân dung của người yêu mình. Và điều đó dường như là một hành động đúng đắn. Tất nhiên, những khán giả khác vẫn tiếp tục thưởng thức trọn vẹn màn hình mang phong cách Rohmer, tiếp tục thách thức người xem một cách điềm nhiên.

Ngay cả nhân vật chính Edward Abbott (Gonçalo Waddington) trong tác phẩm mới nhất Grand Tour của Miguel Gomes, dù được đặt trong bối cảnh là một công chức của Đế quốc Anh ở nước ngoài, nhưng tiếng mẹ đẻ của anh ta không phải là tiếng Anh mà là tiếng Bồ Đào Nha, tiếng mẹ đẻ của đạo diễn.

Hơn thế nữa, ngay cả khi những người quen bạn bè từ thời ở London xuất hiện, ngôn ngữ mà họ nói chỉ toàn là tiếng Bồ Đào Nha, và thái độ của họ dường như là đang diễn vai một quý ông người Anh quản lý thuộc địa với trái tim sư tử, nhưng ngay từ đầu, bộ phim này dường như đã say mê xáo trộn bản sắc quốc tịch của các nhân vật. Thay vì bản sắc, điều được đối xử một cách nghiêm túc hơn nhiều là các nhóm biểu tượng văn hóa như vòng quay ngựa gỗ, rối điều khiển, ban nhạc đồng cảng, quán cà phê của khách sạn Raffles.