Từ Fujitsu đến bục giảng, rồi Trường Sau đại học Giáo dục Harvard: Quan điểm sự nghiệp của giáo viên có "lý lịch khác biệt" là gì? Khởi nguồn từ cảm giác thất bại khi 940 điểm TOEIC vẫn không đủ trong thời gian công tác tại Việt Nam.

Tại Việt Nam, tôi đã nghĩ "phải thay đổi giáo dục Nhật Bản"

Ảnh: Toyo Keizai education × ICT

Thầy Uemura Kouki, giáo viên tiếng Anh tại trường Trung học Phổ thông Nagasaki Kita tỉnh Nagasaki, sau khi tốt nghiệp khoa giáo dục và làm nhân viên kinh doanh tại Fujitsu 4 năm, đã trở thành giáo viên. Hiện tại, khi chuẩn bị bước sang năm thứ 10 trong sự nghiệp giảng dạy, thầy đang tích cực áp dụng AI tạo sinh vào các tiết học tiếng Anh để hỗ trợ việc học tập tối ưu cho từng cá nhân. Chúng tôi đã trò chuyện với thầy Uemura, người dự kiến sẽ đi du học tại Trường Sau đại học Giáo dục Harvard từ tháng 9 năm 2025 để nghiên cứu về ứng dụng AI tạo sinh trong giáo dục và chiến lược phổ biến nó, về những điều thầy đã quan tâm trong sự nghiệp và triển vọng sau khi du học. Xem thêm ảnh: Thời còn ở Fujitsu, thầy Uemura được cử sang Việt Nam công tác. Thầy đã cảm thấy thất bại vì khả năng tiếng Anh không đủ, không thể tham gia vào các cuộc trò chuyện.

Câu hỏi: Tại sao sau khi tốt nghiệp đại học, thầy không trở thành giáo viên ngay mà lại vào làm tại Fujitsu?

Trả lời: Do ảnh hưởng từ cha tôi vốn là giáo viên, tôi đã theo học khoa giáo dục. Tuy nhiên, tôi cảm thấy nếu đứng ngay trên bục giảng sau khi tốt nghiệp, những gì mình có thể truyền đạt cho học sinh sẽ bị hạn chế. Vì vậy, tôi muốn trải nghiệm và trưởng thành trong môi trường xã hội trước đã. Tôi chọn Fujitsu làm nơi làm việc vì dự đoán rằng IT sẽ trở thành hạ tầng cơ bản hỗ trợ xã hội trong tương lai, cộng thêm mong muốn mở rộng kiến thức trong lĩnh vực IT mà khi đó tôi còn cảm thấy khá xa lạ.

Câu hỏi: Thầy có thể cho biết về nội dung công việc tại Fujitsu không?

Trả lời: Tôi đã làm việc tại Fujitsu trong 4 năm, chủ yếu đảm nhiệm vai trò kinh doanh kỹ thuật (presales). Trong số đó, khoảng 7 tháng tôi dành để nghiên cứu thị trường tại Việt Nam. Presales là công việc dựa trên kiến thức kỹ thuật về IT, phối hợp với nhân viên kinh doanh và kỹ sư để giới thiệu giá trị sản phẩm, dịch vụ đến khách hàng. Chúng tôi lắng nghe các vấn đề của khách hàng và đề xuất cách sản phẩm, dịch vụ của công ty có thể giải quyết những thách thức đó.

Câu hỏi: Thầy có tự nguyện xin làm việc tại Việt Nam không?

Trả lời: Đúng vậy. Tôi nghĩ rằng nếu sau này trở thành giáo viên, kinh nghiệm làm việc kinh doanh bằng tiếng Anh sẽ giúp việc giảng dạy và lời nói của mình thêm thuyết phục đối với học sinh, nên ngay từ khi mới vào công ty, tôi đã mong muốn được làm việc ở nước ngoài. Tại Việt Nam, tôi được cử đến phòng thương mại và công nghiệp địa phương, phụ trách khảo sát tiềm năng cho các doanh nghiệp Nhật Bản khi muốn mở rộng thị trường tại Việt Nam, tham gia các hội thảo về IT, và thăm các công ty IT để giới thiệu sản phẩm của công ty. Ở đó, tôi chứng kiến cảnh các công ty nước ngoài như Samsung Electronics, Hyundai của Hàn Quốc hay Huawei của Trung Quốc đang thể hiện sự hiện diện mạnh mẽ trên thị trường, trong khi các công ty Nhật Bản lại đang suy yếu. Điều này khiến tôi cảm thấy lo ngại về sự suy giảm năng lực cạnh tranh quốc tế của Nhật Bản. Đồng thời, tôi cũng phải đối mặt với thực tế là trình độ tiếng Anh và chuyên môn IT của mình thấp hơn so với nhân viên của các công ty Hàn Quốc, Trung Quốc, và Việt Nam. Khi tham gia các hội thảo để xây dựng mối quan hệ, có lúc trong giờ ăn trưa, tôi trao đổi danh thiếp và trò chuyện, nhưng vì khả năng tiếng Anh còn hạn chế, tôi không thể tham gia sâu vào cuộc đối thoại. Dù điểm TOEIC của tôi lúc đó là 940, nhưng tôi phải đối mặt với thực tế rằng chỉ có điểm số thôi thì không đủ, và mỗi ngày trở về tôi đều cảm thấy vô cùng nản lòng.

Câu hỏi: Trong những trải nghiệm như vậy, tại sao thầy lại quyết định trở thành giáo viên?

Trả lời: Trong khuôn khổ giáo dục học đường Nhật Bản, tôi nghĩ mình đã thích nghi khá tốt, nhưng ngay khi bước ra xã hội, tôi lại nếm trải cảm giác thất bại. Tôi bắt đầu đặt câu hỏi về thực tế này và nghĩ rằng có lẽ một phần nguyên nhân nằm ở giáo dục Nhật Bản. Sau đó, vào ngày cuối cùng ở Việt Nam, khi tôi tự hỏi liệu có điều gì mình chưa làm được, thì ý nghĩ "Hãy đến thăm Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam (tương đương Bộ Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ Nhật Bản) để tìm hiểu thực trạng giáo dục" đã nảy ra. Lúc đó, tôi nhận ra lại rằng sự quan tâm của mình thực sự nằm ở lĩnh vực giáo dục, và tôi khao khát thử sức làm những gì có thể để cải thiện giáo dục dù chỉ một chút. Kết quả là, quyết tâm đi theo con đường sư phạm đã tự nhiên hình thành. Tại Bộ Giáo dục và Đào tạo địa phương, chúng tôi đã trao đổi ý kiến về giáo dục tiếng Anh của Việt Nam và Nhật Bản, đặc biệt tập trung vào sự khác biệt về kỹ năng nói của học sinh. Kết quả là, tôi nhận thấy rằng học sinh Việt Nam có mong muốn "làm cho đất nước mình tốt đẹp hơn" và coi tiếng Anh là một công cụ kinh doanh hoặc một vũ khí sau khi ra trường, do đó cách tiếp cận tiếng Anh của họ về cơ bản khác với học sinh Nhật Bản. Chính việc có được cái nhìn về cách khuyến khích học sinh Nhật Bản học tiếng Anh với mục đích rõ ràng, không chỉ giới hạn ở kỳ thi tuyển sinh, đã là động lực và dẫn dắt tôi trong cuộc sống giáo viên sau này.