Kế hoạch "di dời hàng loạt" người Palestine: Israel nghiêm túc? Chuyên gia Trung Đông nói về tình hình và tương lai Gaza

Chính phủ Mỹ vẫn lạc quan về khả năng ngừng bắn ở Gaza, Netanyahu đề cử Trump cho giải Nobel Hòa bình. Nhưng thực tế có vẻ không mấy khả quan.

Ngọn lửa bốc lên ở Gaza khi quân đội Israel tiếp tục tấn công (9/7) AMIR COHENーREUTERS

Chính phủ Mỹ "vẫn lạc quan" về khả năng đạt được một lệnh ngừng bắn ở Dải Gaza thuộc Palestine. Các phương tiện truyền thông đưa tin như vậy khi Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu thăm Mỹ từ ngày 7 đến 10 tháng 7, tổ chức các cuộc hội đàm thượng đỉnh với Tổng thống Mỹ Donald Trump trong hai ngày liên tiếp.

VIDEO: Máy bay ném bom B-2 trở về sau khi tấn công cơ sở hạt nhân của Iran

Tại cuộc họp, Netanyahu đã trao một lá thư đề cử Trump cho giải Nobel Hòa bình với lý do "liên tiếp kiến tạo hòa bình ở Trung Đông". Tuy nhiên, cho đến nay, cả tổ chức Hồi giáo Hamas lẫn Israel đều không có dấu hiệu chấp nhận các điều kiện ngừng bắn.

Trên thực tế, hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về việc di dời quy mô lớn người Palestine. Theo đề xuất di dời do Bộ trưởng Quốc phòng Israel Israel Katz tiết lộ vào ngày 7 tháng 7, một "thành phố nhân đạo" sẽ được xây dựng ở Rafah, cực nam Gaza, và ban đầu sẽ di dời khoảng 600.000 người Palestine.

Về tình hình hiện tại và tương lai của vấn đề Trung Đông, trang tin tức "The Conversation" đã phỏng vấn Giáo sư Scott Lucas (Khoa Chính trị Quốc tế) tại Đại học Quốc gia Ireland, Dublin.

Hội đàm ở Washington tập trung vào di dời Palestine, không phải giải pháp hai nhà nước

Hỏi: Trọng tâm cuộc hội đàm thượng đỉnh ở Washington dường như không phải là giải pháp "hai nhà nước" mà là việc di dời người Palestine. Ông đánh giá thế nào về khả năng đạt được lệnh ngừng bắn?

Đáp: Thật thú vị, nhưng đôi khi đáng thất vọng, khi một số phương tiện truyền thông bị thao túng và bỏ qua những điểm quan trọng.

Đầu tháng 7, Trump đã tuyên bố rõ ràng trên mạng xã hội rằng Israel đã đồng ý với đề xuất ngừng bắn 60 ngày (đang được đàm phán với Hamas), và Hamas "nên chấp nhận thỏa thuận". Tuy nhiên, chính phủ Israel chưa chấp nhận khung ngừng bắn mà Đặc phái viên Mỹ về Trung Đông, Steve Witkoff, đang phổ biến. Hơn nữa, họ còn không đồng ý ngừng tấn công.

Trong bối cảnh hội đàm thượng đỉnh diễn ra, Trump được cho là "lạc quan về các cuộc đàm phán ngừng bắn ở Gaza". Trong khi đó, dường như ít có báo cáo nào đề cập đến những tiến triển đáng kể. Hamas đã đề xuất rằng, nếu quân đội Israel rút khỏi Gaza và viện trợ nhân đạo được khôi phục, họ sẽ dần thả 28 con tin Israel trong thời gian ngừng bắn 60 ngày theo khuôn khổ do Mỹ đưa ra.

Nhưng cho đến nay, chính phủ Israel vẫn chưa đưa ra phản ứng đáng kể nào. Thay vào đó, họ dường như đang thúc đẩy kế hoạch chiếm đóng quân sự Gaza lâu dài, đồng thời di dời phần lớn trong số khoảng 2,2 triệu người Palestine sống trong khu vực này.

Các thành viên cực hữu trong chính quyền Netanyahu, như Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich và Bộ trưởng An ninh Quốc gia Itamar Ben-Gvir, từ lâu đã kêu gọi di tản hơn 1 triệu cư dân Gaza. Các báo cáo gần đây là bằng chứng cho thấy đây không chỉ là một khẩu hiệu đơn thuần. Các doanh nhân Israel đang làm việc trên kế hoạch hậu chiến Gaza, được cho là sẽ xây dựng "Trump Riviera" và "Khu công nghiệp thông minh Elon Musk".

Nghị sĩ Ze'ev Elkin, một người ủng hộ trung thành của Netanyahu, đã công khai tuyên bố vào ngày 8 tháng 7 rằng "khả năng ngừng bắn là rất cao". Tuy nhiên, các quan chức Qatar, đóng vai trò trung gian, cho biết họ vẫn đang trong giai đoạn thảo luận với cả hai bên về khuôn khổ đàm phán ngừng bắn.

Cùng ngày, năm binh sĩ Israel đã thiệt mạng do một quả bom tự chế ở phía bắc Gaza. Đáp lại, Ben-Gvir phát biểu: "Chúng ta không nên đàm phán với những kẻ giết hại binh sĩ của chúng ta. Chúng phải bị nghiền nát, bỏ đói, và không được hồi sinh bằng viện trợ nhân đạo – oxy của chúng".

Do đó, tôi không lạc quan vào thời điểm hiện tại.

Hai sự kiện lớn định hình lại Trung Đông

Hỏi: Hiện nay, toàn bộ khu vực Trung Đông đã được "thiết lập lại" bởi hai sự kiện: cuộc tấn công của Hamas vào Israel ngày 7 tháng 10 năm 2023 và "cuộc chiến 12 ngày" giữa Israel và Iran diễn ra vào tháng 6 năm nay. Xin ông cho biết thêm về những tác động phức tạp và biến động mà hai sự kiện này đã gây ra.

Đáp: (Trước cuộc tấn công của Hamas) Netanyahu đã tập trung vào việc kiềm chế Chính quyền Palestine ở Bờ Tây và dập tắt mầm mống giải pháp hai nhà nước. Chiến lược cho việc này là nới lỏng áp lực kinh tế lên Gaza và Hamas. Ông ta muốn duy trì Hamas như một đối trọng với các tổ chức đối thủ ở Bờ Tây.

Cách tiếp cận đó đã bị Hamas phá vỡ trong cuộc thảm sát ngày 7 tháng 10. Đó là sự kiện lớn đầu tiên đã thay đổi hoàn toàn tình hình Trung Đông chỉ trong vài giờ. Cuộc tấn công của Hamas đã gây ra phản ứng không khoan nhượng từ Israel. Mặc dù Hamas không bị "tiêu diệt" trái với lời thề của Netanyahu, nhưng điều này đã gây ra cuộc chiến giữa Israel và các kẻ thù khác trong khu vực.

Israel, thúc đẩy "Học thuyết Bạch tuộc" (chiến lược quân sự chống Iran), đã giáng đòn mạnh vào một "chiếc vòi" của bạch tuộc bằng cách giết chết nhiều lãnh đạo của tổ chức Hồi giáo Shiite Hezbollah ở Lebanon vào mùa thu năm ngoái. Việc không kích thủ đô Damascus của Syria, giết chết các chỉ huy quân sự Iran và những người khác, cùng với sự sụp đổ của chế độ Assad vào tháng 12 năm ngoái, đã tạo thêm động lực thuận lợi.

Cuộc chiến 12 ngày nhằm mục đích đánh bại Iran, "đầu" của bạch tuộc. Israel đã giết chết phần lớn giới lãnh đạo quân sự Iran và nhiều nhà khoa học hạt nhân thông qua các cuộc không kích và ám sát. Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei đã ẩn náu trong hầm trú ẩn và chỉ xuất hiện vào ngày 6 tháng 7. Tuy nhiên, chế độ Iran đã không sụp đổ như Israel mong muốn.

Cuộc chiến này là một sự kiện lớn khác. Israel đã giành được chiến thắng khu vực. Nhưng nghịch lý thay, do vấn đề ở Gaza chưa được giải quyết, Israel đang bị cô lập trên trường quốc tế đổi lại chiến thắng này. Các quốc gia vùng Vịnh đã thay đổi chính sách "bình thường hóa quan hệ" với Israel và đang lên án mạnh mẽ hơn về "diệt chủng" cư dân Gaza và việc vi phạm chủ quyền của Iran.

Điều kiện bình thường hóa quan hệ: Israel phải chấm dứt hành động quân sự ở Gaza?

Hỏi: Vậy, nếu muốn bình thường hóa quan hệ, Israel có nên chấm dứt hành động quân sự ở Gaza không?

Đáp: Một câu hỏi thẳng thắn. Ngoại trừ Qatar, các quốc gia vùng Vịnh không phải là bạn của Hamas. Nếu Israel đã nhanh chóng đạt được việc tiêu diệt Hamas, họ có thể đã chấp nhận điều đó.

Tuy nhiên, các quốc gia vùng Vịnh không thể công khai đồng ý với việc giết chết gần 60.000 cư dân Gaza, chủ yếu là dân thường, và ngăn chặn việc vận chuyển hàng viện trợ nhân đạo. Cũng không thể có chuyện họ mong muốn Israel đẩy người Palestine ra khắp Trung Đông, như Nakba (Đại thảm họa) năm 1948.

Netanyahu có thể đặt mục tiêu "tiêu diệt hoàn toàn" Hamas thông qua các hành động phá hủy và di dời cư dân Gaza. Ông ta cũng có thể tận dụng tối đa cuộc chiến với Iran và cố gắng thắt chặt quan hệ với các quốc gia Ả Rập. Nhưng ông ta không thể chọn cả hai.

Liệu Trump có nhận giải Nobel Hòa bình?

Hỏi: Liệu Trump có nhận được giải Nobel Hòa bình không?

Đáp: Tôi không biết. Bởi vì đây là một câu hỏi không có câu trả lời hợp lý.

Henry Kissinger, với tư cách là Ngoại trưởng Mỹ, là người chịu trách nhiệm cho việc leo thang Chiến tranh Việt Nam. Trong cuộc chiến này, tối đa 3 triệu người Việt Nam, 310.000 người Campuchia, 62.000 người Lào và 58.220 binh sĩ Mỹ đã thiệt mạng. Ca sĩ-nhạc sĩ Tom Lehrer đã nói một câu rất hay: "Khi Kissinger nhận giải Nobel Hòa bình, sự châm biếm chính trị đã trở nên lỗi thời".

Cũng có quan điểm cho rằng đây là một chiến lược hiệu quả đối với Trump, người được cho là thích nịnh bợ. Những người như vậy có thể chấp nhận cảnh Netanyahu, người bị Tòa án Hình sự Quốc tế phát lệnh bắt giữ vì tội ác chiến tranh, trình thư đề cử giải hòa bình cho Trump tại "nhà hát" Nhà Trắng.