Fukuchi Momoko (trái) và Kawase Naomi, những người đã giành giải Nữ diễn viên xuất sắc nhất với phim "Bên kia những vì sao", ảnh chụp ngày 5 tháng 11 năm 2025, bởi Takigawa Daiki.

Liên hoan phim Quốc tế Tokyo lần thứ 38 (diễn ra từ ngày 27 tháng 10 đến ngày 5 tháng 11) đã khép lại với việc trao giải Grand Prix Tokyo cho tác phẩm "Palestine 36" của đạo diễn người Palestine Annemarie Jacir. So với các liên hoan phim châu Âu có liên quan trực tiếp đến Gaza và Ukraine, Liên hoan phim Quốc tế Tokyo tuy xa cách về mặt địa lý và chính trị, mang một vẻ "yên bình" hơn, nhưng làn sóng của tình hình thế giới vẫn hiện hữu rõ ràng.

Nỗi giận dữ từ sự áp bức: "Palestine 36"

"Palestine 36" khắc họa diễn biến dẫn đến cuộc nổi dậy của người Ả Rập vào năm 1936 từ góc nhìn của người Palestine. Dưới sự ủy trị của Anh, khi người Do Thái định cư ngày càng nhiều, đất đai bị tước đoạt, những lực lượng chống đối bị áp bức bởi sự đối xử bất công và bạo lực dần trở nên cực đoan. Bộ phim lồng ghép các đoạn phim tư liệu và tái hiện cảnh quan thời bấy giờ một cách hoành tráng.

Câu chuyện về việc quay phim bị hoãn tại Palestine do cuộc tấn công của tổ chức Hồi giáo Hamas vào Israel xảy ra một tuần trước khi bắt đầu, và sau đó chủ yếu được thực hiện ở Jordan, cũng đầy kịch tính. Đạo diễn Jacir khẳng định: "Chúng tôi đã mô tả những gì xảy ra tại một bước ngoặt lịch sử từ góc nhìn của chính mình."

Bộ phim quần thể này, với sự giao thoa của các nhân vật đến từ nhiều vị trí khác nhau như người Anh, người Do Thái, người Hồi giáo và người Cơ đốc giáo Palestine, được xây dựng tỉ mỉ và có hình ảnh chân thực, sâu sắc. Trong số các tác phẩm tranh giải, đây là bộ phim có quy mô sản xuất lớn và đạt được độ hoàn thiện xuất sắc.

Tuy nhiên, tính chính trị của nó cũng rất rõ ràng, với hình tượng sĩ quan quân đội Anh tàn nhẫn tượng trưng cho sự bạo ngược của chủ nghĩa đế quốc, công khai tố cáo nguồn gốc của sự hỗn loạn tiếp diễn đến hiện tại.

Chủ tịch Ban giám khảo Carlo Chatrian nhấn mạnh: "Mặc dù đây là một bộ phim chính trị miêu tả những sai lầm của phương Tây và sức kháng cự của Palestine, chúng tôi đã đánh giá cao giá trị nghệ thuật của nó", nhưng đây vẫn là tác phẩm truyền tải "nỗi giận" của Palestine.

Dân tộc thiểu số Campuchia: "Chúng ta là trái cây của rừng"

Tác phẩm đoạt Giải đặc biệt của Ban giám khảo, phim tài liệu "Chúng ta là trái cây của rừng", cũng phản ánh tình hình của các dân tộc thiểu số như một bức tranh thu nhỏ của thế giới.

Đạo diễn Rithy Panh của Campuchia đã ghi hình người dân tộc Phnong bản địa ở vùng núi Campuchia trong suốt 4 năm. Bộ phim lồng ghép các đoạn phim tư liệu và lời kể bằng ngôn ngữ bản địa, tố cáo sự bóc lột của các tập đoàn lớn đã phá hủy rừng và lối sống truyền thống. Tác phẩm truyền tải nỗi đau buồn và sự tức giận thầm lặng trước nền văn hóa đang dần biến mất khi bị cuốn vào hệ thống khổng lồ của chủ nghĩa tư bản.

Đạo diễn Panh nhấn mạnh: "Tôi muốn truyền tải thông điệp rằng chủ nghĩa tư bản và xã hội tiêu dùng hàng loạt đang đẩy các cộng đồng truyền thống vào tình thế nguy hiểm. Đây là một vấn đề liên quan đến toàn thể nhân loại."

Giải Nữ diễn viên xuất sắc cho Kawase Naomi và Fukuchi Momoko

Đối với điện ảnh Nhật Bản, Kawase Naomi và Fukuchi Momoko đã giành giải Nữ diễn viên xuất sắc nhất cho vai diễn mẹ con trong phim "Bên kia những vì sao" (đạo diễn Nakagawa Ryutaro). Bộ phim kể về câu chuyện mối quan hệ căng thẳng giữa hai mẹ con dần được hàn gắn sau khi người con gái biết tin mẹ mình mắc bệnh nan y.

Tại buổi họp báo sau lễ trao giải, Fukuchi xúc động chia sẻ: "Đây là một tác phẩm mà một phần con người tôi được thể hiện. Tôi muốn trân trọng trải nghiệm khi những gì tôi cảm nhận vào khoảnh khắc đó đã được đưa lên màn ảnh."

Trong khi đó, Kawase, vốn nổi tiếng là một đạo diễn, hồi tưởng: "Đây là lần đầu tiên tôi đóng phim và cũng là lần đầu tiên nhận giải thưởng như thế này. Đó là một vai diễn khó." Cô nói thêm rằng mình đã "xây dựng nhân vật" ngay từ khâu thử trang phục, áp dụng phương pháp đạo diễn của mình vào diễn xuất. Cô khiến mọi người bật cười khi nói: "Tôi vẫn sẽ rất say mê với nghiệp diễn viên trong tương lai."

Một bộ phim Nhật Bản khác, "Tóc vàng" (đạo diễn Sakashita Yuichiro), cũng đã nhận được Giải thưởng Khán giả. Cả hai đạo diễn đều ở độ tuổi 30, cho thấy tiềm năng phát triển trong tương lai.

15 tác phẩm tranh giải có định hướng và độ hoàn thiện khác nhau, từ phim giải trí đến phim thử nghiệm. Có thể nói là đa dạng, nhưng trong bối cảnh các liên hoan phim lớn tranh giành tác phẩm, cũng thấy được sự vất vả của Giám đốc Chương trình Ichiyama Shozo.

Thúc đẩy xu hướng nữ giới trong điện ảnh

Đây là năm thứ 7 dưới sự điều hành của Chủ tịch Ando Hiroyasu. Những mục tiêu như coi trọng châu Á, tăng cường giao lưu và chú ý đến cân bằng giới tính đã đạt được những kết quả ổn định.

Trong hạng mục "Nữ quyền" (Women's Empowerment), được khởi xướng từ năm trước nhằm tập trung vào các nữ đạo diễn và tác phẩm khắc họa phụ nữ, liên hoan đã tổ chức các buổi tọa đàm với ba nhà sản xuất nữ có tầm ảnh hưởng quốc tế là Miyagawa Eriko, Murata Chieko và Mizuno Eiko. Nhiều tác phẩm tranh giải có nhân vật nữ chính mạnh mẽ, phản ánh và thúc đẩy xu hướng này trong ngành điện ảnh.

Năm nay, liên hoan đã thành lập "Hội nghị Điện ảnh Sinh viên Châu Á", một cuộc thi phim sinh viên nhằm mục đích phát triển tài năng. 15 phim ngắn do các trường điện ảnh từ Trung Quốc, Đài Loan, Việt Nam, Hàn Quốc và Nhật Bản sản xuất đã được trình chiếu.

Dù liên hoan phim dễ bị hòa lẫn vào sự hối hả của khu phố sầm uất giữa trung tâm thành phố, không khí tại các địa điểm vẫn rất sôi động. Khoảng 70.000 khán giả đã tham dự trong suốt thời gian diễn ra. Nhiều buổi chiếu có sự tham gia của các nhà làm phim, nơi những câu hỏi và thảo luận đầy nhiệt huyết được trao đổi. Tuy nhiên, dù nhiều cánh tay giơ lên từ khán giả, chỉ có khoảng 30 phút, và qua phiên dịch thì chỉ được 2-3 câu hỏi. Đây là một cơ hội quý giá cho cả khách mời, vì vậy có lẽ cần có sự cải thiện.

Trong thị trường điện ảnh hiện nay, các tác phẩm bom tấn và phim nổi tiếng đang chiếm lĩnh độc quyền, đẩy những bộ phim hướng đến tính tác giả và nghệ thuật ngày càng ra rìa. Vai trò của các liên hoan phim trong việc giới thiệu và đưa ra thế giới những tác phẩm độc đáo, sáng tạo, dù thiếu tính thương mại, ngày càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.