Người nước ngoài tại Nhật tăng đột biến: Chính sách có vấn đề?

(c) Adobe Stock

Hiện nay, số người nước ngoài sống tại Nhật Bản đang tăng lên. Theo Cục Quản lý Xuất nhập cảnh và Lưu trú, số người nước ngoài cư trú tại Nhật Bản tính đến cuối tháng 12 năm ngoái là 3.769.000 người, tăng 358.000 người so với cùng kỳ năm trước và đạt mức cao kỷ lục. Theo loại tư cách lưu trú, "thực tập sinh kỹ năng" là 457.000 người, tăng 52.000 người so với năm trước, và "du học sinh" là 402.000 người, tăng 61.000 người. Trong bối cảnh đó, nghị sĩ Thượng viện Đảng Dân chủ Tự do Kimi Onoda đã thu hút sự chú ý khi phát biểu tại Ủy ban Quyết toán Thượng viện rằng: "Việc chính trị đang nỗ lực thu hút một cách bùng nổ, rất nhiều khách du lịch và lao động nước ngoài là sai, nhưng tôi tự hỏi liệu có thể quản lý được con số này hay không". Xã hội và cuộc sống ở Nhật Bản sẽ thay đổi như thế nào trong tương lai? Ông Kenichi Ogura, cựu tổng biên tập tạp chí kinh tế President và là một nhà văn, sẽ phân tích.

Những thách thức nghiêm trọng trong việc thực hiện chính sách nhập cư

Số lượng người nước ngoài sống tại Nhật Bản đang tăng hàng năm, gây ảnh hưởng đến cấu trúc xã hội và kinh tế. Số người nước ngoài cư trú đã vượt quá khoảng 3,76 triệu người vào cuối năm ngoái, phá kỷ lục trước đó. Họ tập trung ở các khu vực đô thị như Tokyo, Osaka, Aichi, Kanagawa, Saitama, v.v. Về quốc tịch, Trung Quốc, Việt Nam, Philippines, v.v., chiếm đa số. Không thể phủ nhận sự hiện diện xã hội của người nước ngoài đang gia tăng nhanh chóng.

Tuy nhiên, cũng có hơn 70.000 người cư trú bất hợp pháp, trong đó số người mang quốc tịch Thổ Nhĩ Kỳ đã tăng so với năm trước. Năm 2023, một vụ án cố ý giết người giữa những người Kurd đã xảy ra tại thành phố Kawaguchi, khiến hơn 100 người tụ tập tại bệnh viện gây náo loạn và thậm chí cả hoạt động cấp cứu cũng bị đình trệ. Vụ việc này đã cho thấy những thách thức nghiêm trọng trong việc thực hiện chính sách nhập cư.

Sau đó, chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đã phong tỏa tài sản của những người Kurd tại Nhật Bản với lý do có liên quan đến PKK. Xung đột chính trị đã lan sang Nhật Bản, tạo ra sự mất lòng tin giữa cư dân địa phương và cộng đồng người nước ngoài. Những lời nói căm thù (hate speech) cũng lan truyền trên mạng xã hội, thúc đẩy sự chia rẽ trong xã hội.

Chế độ tạm tha (仮放免制度) cũng là một vấn đề. Người nước ngoài không được công nhận là người tị nạn vẫn lưu trú dài hạn dưới dạng tạm tha, không được làm việc và bị hạn chế di chuyển, dẫn đến cuộc sống khó khăn. Tình trạng bất ổn này đang bị hệ thống bỏ mặc. Năm 2024, nghị sĩ Thượng viện Satoshi Hamada đã công bố "Báo cáo khảo sát công tác tại Thổ Nhĩ Kỳ của Bộ Tư pháp (Phần khảo sát địa phương)", cho thấy nhiều người Kurd định cư tại thành phố Kawaguchi đến Nhật Bản với mục đích đi làm thuê. Báo cáo ghi nhận các trường hợp trả lời "để kiếm tiền" khi được hỏi "Tại sao lại đến Nhật Bản?", cho thấy khả năng đơn xin tị nạn không phản ánh đúng thực tế.