Số lần từ "hòa bình" xuất hiện tăng khi tình hình thế giới căng thẳng: Phân tích dữ liệu tuyên bố hòa bình lịch sử
Tổng thống Mỹ Obama thăm Hiroshima cùng ông Mori Shigeaki (phía trước) vào năm 2016 tại quận Naka, thành phố Hiroshima.
Năm nay đánh dấu 80 năm kể từ khi bom nguyên tử được thả xuống Hiroshima và Nagasaki. Tại các buổi lễ được tổ chức vào tháng 8 hàng năm, các tuyên bố hòa bình đã được đưa ra tổng cộng 153 lần cho đến nay. Báo Asahi Shimbun, dưới sự giám sát của Viện Nghiên cứu Hòa bình Hiroshima thuộc Đại học Thành phố Hiroshima, đã phân tích dữ liệu các từ thường xuất hiện trong các tuyên bố. Từ "hòa bình" đã xuất hiện 847 lần và có xu hướng tăng tần suất theo diễn biến của tình hình quốc tế. Đặc biệt, số lần từ này xuất hiện đã tăng mạnh kể từ khi Nga xâm lược Ukraine vào năm 2022, đạt mức cao nhất lịch sử vào năm ngoái.
Các buổi lễ hòa bình bắt đầu ở Hiroshima hai năm sau vụ ném bom nguyên tử và ở Nagasaki ba năm sau đó. Trừ năm 1950 không được tổ chức do ảnh hưởng của Chiến tranh Triều Tiên, các buổi lễ đã được tổ chức hàng năm vào tháng 8.
Asahi Shimbun đã phân tích các tuyên bố dưới sự giám sát của Giáo sư Umehara Sueki (quan hệ quốc tế) từ Viện Nghiên cứu Hòa bình Hiroshima. Nghiên cứu đã tập trung vào từ "hòa bình", xem xét số lần xuất hiện và cách sử dụng theo từng thời kỳ.
Mong muốn hòa bình càng mạnh, số lần xuất hiện càng tăng vọt?
Kết quả cho thấy tổng số lần từ "hòa bình" xuất hiện trong các tuyên bố của cả Hiroshima và Nagasaki thấp vào những năm 1960 và khoảng năm 2010, nhưng lại cao hơn vào khoảng những năm 1990 và từ năm 2015 trở đi.
So với thời gian còn lại trên "Đồng hồ Ngày tận thế" (biểu thị thời gian còn lại cho đến khi Trái Đất bị hủy diệt), trừ những năm 1990 đến 2000, số lần từ "hòa bình" xuất hiện có xu hướng nhiều hơn khi thời gian còn lại trên đồng hồ ngắn lại, tức là khi nhân loại đối mặt với nguy cơ lớn hơn. Điều này cho thấy mong muốn hòa bình càng mạnh mẽ hơn trong bối cảnh tình hình quốc tế khó khăn.
Xét theo từng thập kỷ, vào năm 1953, khi Hoa Kỳ và Liên Xô cũ liên tục thử hạt nhân, Đồng hồ Ngày tận thế đã tiến đến 2 phút trước nửa đêm (ngày tận thế). Trong thời kỳ này, từ "hòa bình" xuất hiện 3 đến 8 lần trong cả hai tuyên bố. Tuy nhiên, khi Hội nghị Pugwash (nơi các nhà khoa học toàn cầu trao đổi) được thành lập và đối thoại tiến triển, thời gian trên đồng hồ đã lùi lại 7 phút vào năm 1960. Năm sau đó, số lần từ "hòa bình" xuất hiện giảm xuống còn 1 lần, mức thấp nhất trong lịch sử.
Từ đây, tình hình thế giới tiếp tục chìm sâu vào hỗn loạn với Khủng hoảng tên lửa Cuba và Chiến tranh Việt Nam leo thang. Số lần từ "hòa bình" xuất hiện tăng lên 17 lần vào năm 1973. Trong khi đó, tuyên bố của Hiroshima cùng năm đó, sau Hiệp định Hòa bình Việt Nam và bình thường hóa quan hệ ngoại giao Nhật-Trung, đã nhận định rằng "trong tình hình quốc tế, một làn sóng tan băng đang bắt đầu chuyển động".
Năm 1979, Liên Xô xâm lược Afghanistan; trong những năm 1980, có Chiến tranh Iran-Iraq, v.v., khiến Đồng hồ Ngày tận thế tiến đến 3 phút trước nửa đêm vào năm 1984. Tuyên bố của Nagasaki vào năm sau đã bày tỏ cảm giác khủng hoảng: "Chỉ còn ba phút nữa là đến chiến tranh hạt nhân".
Và vào năm 1986, thảm họa hạt nhân Chernobyl xảy ra. Năm đó là "Năm Hòa bình Quốc tế" do Liên Hợp Quốc công bố, và năm trước đó, "Hội nghị Quốc tế các Bác sĩ vì Phòng ngừa Chiến tranh Hạt nhân" (IPPNW) đã nhận giải Nobel Hòa bình, khiến số lần từ "hòa bình" xuất hiện đạt mức cao nhất từ trước đến nay là 20 lần. Tuyên bố của Nagasaki kêu gọi: "Tro bụi chết chóc từ nhà máy điện đã bao phủ Trái Đất chỉ trong hơn mười ngày. Chúng ta phải vận dụng bài học này vào dư luận quốc tế để ngăn chặn chiến tranh hạt nhân".
Khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, thế giới dần lấy lại bình yên. Đặc biệt, vào năm 2009, khi Tổng thống Mỹ Obama phát biểu nhắm đến một "thế giới không có vũ khí hạt nhân", số lần từ "hòa bình" xuất hiện đã giảm xuống còn 5 lần.
Tuy nhiên, kể từ năm 2022, khi Nga xâm lược Ukraine, số lần từ này lại tăng mạnh trở lại. Năm 2023, Israel xâm lược Gaza. Năm ngoái, số lần xuất hiện đạt mức cao nhất là 29 lần.