Thế giới chao đảo vì chính sách thuế của Trump
(Hình ảnh chỉ mang tính minh họa/PIXTA)
Chính sách thuế quan tương hỗ do Tổng thống Trump ban hành đã gây ra những đợt sóng lớn trên thị trường toàn cầu. Mặc dù có thông báo tạm dừng một phần biện pháp thuế quan trong 90 ngày, thị trường chứng khoán vẫn ghi nhận mức giảm kỷ lục. Chỉ số Nikkei cũng lao dốc mạnh, đẩy nền kinh tế thế giới vào tình trạng bất ổn. Đằng sau chính sách này là sự bất mãn lâu nay của ông Trump về “thương mại bất bình đẳng” và lập trường cứng rắn dựa trên chủ nghĩa “nước Mỹ trên hết”. Liệu loạt chính sách này có dẫn đến sự hồi sinh của nền kinh tế Mỹ hay không?
Thuế quan tương hỗ có hiệu lực… Thị trường chứng khoán giảm mạnh kỷ lục dù có thông báo tạm dừng 90 ngày
Thuế quan tương hỗ do Tổng thống Trump công bố chính thức có hiệu lực vào lúc 13h chiều ngày 9 tháng 4 giờ Nhật Bản. Sau đó, ông tuyên bố tạm dừng một phần biện pháp thuế quan đối với các quốc gia ngoại trừ Trung Quốc trong 90 ngày. Tuy nhiên, điều này vẫn gây ảnh hưởng lớn đến thị trường chứng khoán, dẫn đến sự sụt giảm mạnh kỷ lục trong nhiều ngày liên tiếp kể từ khi công bố mức thuế.
Chỉ số Nikkei giảm 2.644 điểm so với ngày hôm trước vào ngày 7 tháng 4, ghi nhận mức giảm mạnh thứ 3 trong lịch sử tính theo ngày. Thị trường Nhật Bản bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi sự lao dốc khó lường của thị trường chứng khoán Mỹ. Chính sách của Tổng thống Trump được xem là dấu hiệu cho thấy sự sụp đổ, thậm chí chấm dứt hệ thống thương mại quốc tế mà Mỹ đã chủ trì xây dựng kể từ sau Thế chiến thứ hai. Không thể phủ nhận rằng loạt chính sách thuế quan này đã gây ảnh hưởng to lớn trong và ngoài nước.
Mặc dù không được đưa tin nhiều ở Nhật Bản, tờ Wall Street Journal (WSJ) đã chỉ trích mạnh mẽ việc Tổng thống Trump ban hành thuế quan, gọi đây là “ngày giải phóng”, đánh dấu sự kết thúc của thời đại toàn cầu hóa. Ngược lại, ông Trump khẳng định sự sụt giảm của thị trường chứng khoán chỉ là tạm thời và việc ban hành thuế quan là “ngày phục hưng” của ngành sản xuất Mỹ. Ông cũng cho rằng Mỹ nên trở thành một quốc gia tự chủ bằng cách hướng tới “chính phủ nhỏ” thông qua các chính sách giảm thuế và bãi bỏ quy định. Tuy nhiên, xét đến thực tế trong nước Mỹ, nhiều người tỏ ra hoài nghi về những tuyên bố này.
Ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế Mỹ do chính sách thuế quan
Trước tiên, hãy xem xét lại ngành sản xuất của Mỹ, được cho là sẽ có “ngày phục hưng”. Hiện nay, ngành sản xuất của Mỹ tập trung vào các sản phẩm liên quan đến công nghệ cao. Do đó, hầu hết nguyên liệu và vật tư cần thiết để sản xuất các sản phẩm này hiện không được sản xuất trong nước và để có giá thành rẻ nhất, Mỹ không thể tránh khỏi việc phụ thuộc vào chuỗi cung ứng ở nước ngoài.
Việc thiết lập hệ thống sản xuất nguyên liệu và vật tư trong nước cần ít nhất 5 năm và chưa chắc chắn liệu ở giai đoạn đó, Mỹ có thể duy trì được khả năng cạnh tranh về giá cả như hiện nay hay không. Trước khi công bố thuế quan tương hỗ, nền kinh tế Mỹ khá ổn định. Tốc độ tăng trưởng GDP đạt 2,8%, mức khá cao so với các nước phát triển khác; tỷ lệ thất nghiệp ở mức 4,1%; lạm phát ở mức 2,8% (cao hơn mục tiêu 2,0% của Ngân hàng Nhật Bản) và thị trường chứng khoán cũng ổn định. Nhiều phương tiện truyền thông đặt ra câu hỏi tại sao Tổng thống Trump lại đưa ra những chính sách khó hiểu vào thời điểm này.
Bản chất quan điểm chính trị thúc đẩy Tổng thống Trump
Những hành động của Tổng thống Trump dường như trái ngược với phong trào MAGA (Make America Great Again). Để hiểu rõ hơn động cơ của ông, cần tìm hiểu các phát biểu trước đây của ông.
Thực tế, ông Trump đã chỉ trích hệ thống thương mại của Mỹ là “bất công” trong hơn 40 năm, kể từ những năm 1980. Thuế quan có ảnh hưởng rất lớn đến thương mại của Mỹ, và Tổng thống Trump đã chỉ trích tình hình thương mại của Mỹ là “bất công” trong hơn 40 năm, kể từ những năm 1980. Trong chương trình trò chuyện nổi tiếng “Oprah Winfrey Show” năm 1988, ông đã chỉ trích mối quan hệ thương mại mất cân bằng với thị trường Mỹ, lấy ví dụ Nhật Bản và Kuwait. Ông Trump khi đó phát biểu: “Nếu muốn kinh doanh tại thị trường Mỹ, các bạn phải trả phí 25%”. Điều này cho thấy quan điểm kinh doanh bất động sản của ông đã ảnh hưởng đến quan điểm về thương mại và thuế quan. Nếu trước đây Nhật Bản và các nước Trung Đông bị chỉ trích, thì hiện nay mục tiêu là Trung Quốc, Việt Nam và Mexico.
Gần đây, ông liên tục nhấn mạnh đến hoàn cảnh khó khăn của người lao động Mỹ mất việc làm do chính sách nhập cư và sản xuất ngoài khơi, đồng thời đưa ra nhiều chính sách bảo vệ nước Mỹ.
Chính quyền Trump gây ra suy thoái kinh tế Mỹ?
Nhiều nhà kinh tế bày tỏ lo ngại về nhiều chính sách của chính quyền Trump. Phong trào MAGA và loạt hành động của chính quyền hiện nay bị cho là “mắc kẹt trong hào quang quá khứ của Mỹ”, và các cảnh báo về sự sụp đổ quan hệ quốc tế và suy thoái kinh tế Mỹ không phải là ít. WSJ đã sử dụng một câu tục ngữ Thổ Nhĩ Kỳ để châm biếm chính quyền Trump:
A clown moves into a palace. He doesn’t become a king, but the palace becomes a circus.” (Một chú hề chuyển đến sống trong cung điện. Hắn không trở thành vua, nhưng cung điện trở thành một rạp xiếc.)
Điều này hoàn toàn đúng. Chúng ta chỉ có thể cầu nguyện rằng chính quyền Trump sẽ không chỉ là một “rạp xiếc”.