Thực phẩm Nhật Bản tại Mỹ: Giữa khó khăn và cơ hội

Sự gia tăng nhận thức về thực phẩm Nhật Bản tại Mỹ

Tổng thống Donald Trump

Phần trước đã đề cập đến tác động của thuế quan lên các doanh nghiệp toàn cầu của Nhật Bản. Trung Quốc và Mỹ luôn là thị trường xuất khẩu chủ lực của các doanh nghiệp Nhật Bản, không chỉ trong ngành dệt may. Tuy nhiên, sự suy giảm kinh tế dưới thời chính quyền Tập Cận Bình và các hạn chế nhập khẩu liên quan đến nước thải của nhà máy điện hạt nhân Fukushima đã gây ra những tác động tiêu cực. Điều này đã thúc đẩy sự chuyển hướng mạnh mẽ sang thị trường Mỹ.

Đặc biệt, điều này rất rõ ràng trong lĩnh vực nông sản và thực phẩm. Nhờ vào việc ẩm thực Nhật Bản được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể, nhận thức về thực phẩm Nhật Bản tại Mỹ ngày càng tăng cao.

"Chúng tôi mang ơn Mỹ…"

Theo thống kê mới nhất của Bộ Nông nghiệp Nhật Bản, Mỹ là thị trường xuất khẩu hàng đầu cho “nông sản và thực phẩm” vào năm ngoái, với tổng giá trị lên tới khoảng 2500 tỷ Yên. Con số này đã tăng thêm 367 tỷ Yên so với năm trước, với sự tăng trưởng mạnh mẽ của các sản phẩm như sò điệp, thịt bò tươi và rượu sake.

"Năm ngoái, khoảng 8 tỷ Yên doanh thu sò điệp của chúng tôi đến từ xuất khẩu sang Mỹ." – đại diện công ty chế biến thủy sản Marouroko Sanwa Suisan tại Monbetsu, Hokkaido cho biết.

"Công ty chúng tôi xuất khẩu sò điệp đông lạnh, chỉ giữ lại phần thân, qua các công ty thương mại đến các nhà hàng và siêu thị ở Mỹ. Với việc thuế quan được cộng thêm vào giá, chúng tôi nghĩ sẽ khó bán được nhiều như năm ngoái. Chúng tôi mang ơn Mỹ vì họ đã mua hàng của chúng tôi khi Trung Quốc áp đặt lệnh cấm nhập khẩu. Vì vậy, dù họ yêu cầu giảm giá, chúng tôi cũng sẽ chấp nhận."

"Thị trường đầy tiềm năng và hấp dẫn"

Đối với sản phẩm thủy sản, cá chim là loại cá được người Mỹ ưa chuộng vì chất béo lành mạnh. Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp Nhật Bản, khoảng 60% cá chim xuất khẩu được tiêu thụ tại Mỹ.

Ehime, tỉnh dẫn đầu về sản lượng nuôi trồng thủy sản trong 45 năm liên tiếp, là một trong những nơi sản xuất cá chim lớn nhất. Công ty thủy sản Iyosui có trụ sở tại thành phố Uwajima cho biết:

"Chúng tôi bắt đầu xuất khẩu sang Mỹ từ 13-14 năm trước, và doanh thu tăng trung bình 15% mỗi năm. Thị trường rất ổn định và đầy tiềm năng, lại được miễn thuế nên rất hấp dẫn. Nhờ sự phổ biến của sushi và các món ăn Nhật Bản, nhu cầu tiêu thụ tăng lên, người Mỹ còn bắt đầu sử dụng cá chim trong nhiều món ăn khác nhau, không chỉ là nướng. Thuế quan này sẽ gây khó khăn và thiệt hại cho chúng tôi. Khách hàng của chúng tôi bao gồm cả Hàn Quốc, Philippines, Indonesia và Việt Nam. Nhiều quốc gia phụ thuộc vào nền kinh tế Mỹ, nếu kinh tế suy giảm, xuất khẩu sang các nước này cũng sẽ giảm theo, điều này khiến chúng tôi lo lắng."

"Nuôi cá chim mất 2 năm, điều chỉnh sản lượng không dễ dàng"

Thực tế, trước khi thuế quan của Tổng thống Trump có hiệu lực, công ty Iyosui đã nhận được rất nhiều yêu cầu đặt hàng sớm từ các đối tác tại Mỹ, tăng 50% so với năm trước. Tuy nhiên, do vấn đề kho bãi và bảo quản, họ không thể đáp ứng hết.

"Nuôi cá chim từ cá bột đến khi thu hoạch mất 2 năm. Sản lượng năm sau đã được lên kế hoạch, việc điều chỉnh sản lượng để đối phó với thuế quan và sự sụt giảm tiêu thụ là rất khó khăn. Nếu đơn hàng từ Mỹ giảm, chúng tôi chỉ có thể bán cho các nước khác, nhưng nếu tiêu thụ toàn cầu giảm, việc ứng phó sẽ càng khó khăn hơn." (Iyosui)

Do đây là ngành nghề phụ thuộc nhiều vào tự nhiên, việc điều chỉnh sản lượng không dễ dàng như các sản phẩm công nghiệp.

"Rượu sake đã trở nên phổ biến ở Mỹ…"

Vợ chồng Richard Bond và Aki, nông dân trồng lúa ở Aizu-Wakamatsu, Fukushima, đang tìm cách mở rộng thị trường rượu sake bằng phương pháp trồng lúa hữu cơ.

"Chúng tôi bắt đầu sản xuất lúa hữu cơ và bán rượu sake nguyên chất ‘Roha sake’ được sản xuất từ lúa của chúng tôi 6 năm trước. Chúng tôi dự định xuất khẩu sang California, nơi được cho là có nhiều người yêu thích sản phẩm hữu cơ nhất thế giới, vào mùa thu năm nay, nhưng thuế quan đã khiến chúng tôi khó lập kế hoạch kinh doanh. Người Mỹ đang mệt mỏi với rượu vang và rượu sake đã trở nên phổ biến. Thậm chí có người còn bắt đầu sản xuất rượu sake tại Mỹ, vì vậy nhu cầu về rượu sake sẽ tiếp tục tăng trong tương lai." (Richard)

"Toàn ngành rượu sake đã nỗ lực"

Ngay cả các nhà máy rượu sake lâu đời đã tìm thấy cơ hội ở Mỹ cũng đang chịu ảnh hưởng của thuế quan.

"Khoảng 20 năm trước, người ta đã dự đoán sản lượng rượu sake sẽ giảm do dân số Nhật Bản giảm. Vì vậy, toàn ngành đã nỗ lực tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới." – Nhà máy rượu sake Hirako Shuzo ở Ishinomaki, Miyagi cho biết.

"Công ty chúng tôi không lớn nên sản lượng không nhiều, nhưng hơn 80% sản phẩm xuất khẩu của chúng tôi là sang Mỹ. Hiện nay, rượu sake Junmai ‘Hidaka’ của chúng tôi chủ yếu được bày bán tại các nhà hàng sushi và nhà hàng Nhật Bản ở New York và Los Angeles. Theo chủ một công ty nhập khẩu tại Mỹ, tác động của thuế quan đã bắt đầu xuất hiện, giá thực phẩm từ châu Á đã tăng khoảng 30%. Các nhà hàng cũng phải tăng giá tương tự để tồn tại."

"Hoàn toàn không biết xu hướng của khách hàng"

Một công ty khác cảm nhận được sự thay đổi bất ngờ ở Mỹ là công ty Momimaru (Zentsuji, Kagawa) chuyên sản xuất bánh ốc quế làm kem.

"Tình hình tiêu thụ ở Mỹ đang rất yếu kém và chúng tôi hoàn toàn không nắm bắt được xu hướng của khách hàng. Xuất khẩu bằng đường biển từ Nhật Bản mất khoảng 1 tháng rưỡi. Mùa hè là mùa tiêu thụ kem tăng cao, nên hiện tại đang là mùa cao điểm, điều này khiến chúng tôi rất lo lắng. Sản phẩm chủ lực của chúng tôi là bánh ốc quế không gluten, được làm từ bột gạo, và chúng tôi là công ty duy nhất trên thế giới làm điều này. 90% sản phẩm của chúng tôi được xuất khẩu, phần lớn là sang Mỹ, thị trường có nhu cầu lớn nhất, vì vậy việc định giá cũng rất khó khăn."

Vậy chúng ta nên đối mặt với Mỹ, một thị trường đầy bất ổn như thế nào?

(Tạp chí Shinchō) số tháng 4 năm 2025