Các vấn đề xã hội và hiện trạng của người nước ngoài, du học sinh tại Nhật Bản
Nếu bất ngờ có con trong quá trình làm việc… Các biện pháp ngăn chặn tình trạng mang thai và sinh con cô lập ở người nước ngoài làm việc tại Nhật Bản – Đã có trường hợp dẫn đến án mạng tại thành phố Kagoshima
Một phụ nữ Việt Nam (giữa), thực tập sinh kỹ năng, chia sẻ về trải nghiệm sinh con tại Nhật Bản = Khuôn viên Korimoto, Đại học Kagoshima, thành phố Kagoshima
Một hội thảo (do Tổ chức Công lý Sinh sản của Phụ nữ Di cư tổ chức) đã diễn ra tại Đại học Kagoshima, thành phố Kagoshima, nhằm thảo luận về vấn đề mang thai và sinh nở của người nước ngoài sống tại Nhật Bản, đặc biệt là thực tập sinh kỹ năng. Thông qua các trường hợp phụ nữ nước ngoài đã sinh con tại Nhật Bản và những trường hợp mang thai ngoài ý muốn, đã có nhiều tiếng nói kêu gọi cải thiện hệ thống hỗ trợ sau khi mang thai.
Theo thống kê người nước ngoài cư trú (tính đến cuối năm 2024), số lượng người nước ngoài sống tại tỉnh Kagoshima là 18.972 người. Trong đó, phụ nữ chiếm 11.038 người, với thực tập sinh kỹ năng và người lao động kỹ năng đặc định chiếm hơn 60%. Hơn 90% số này ở độ tuổi từ 20 đến 30.
Cuối năm ngoái, tại thành phố Kagoshima, đã xảy ra một vụ án mà một thực tập sinh kỹ năng bị bắt và khởi tố vì bị cáo buộc sát hại con mình ngay sau khi sinh. Tại hội thảo, vấn đề đã được nêu ra về các biện pháp ngăn chặn tình trạng người nước ngoài sinh con cô lập, vì những vụ án tương tự có thể tiếp tục xảy ra trong tương lai.
Ở Nhật Bản, khi thực tập sinh kỹ năng mang thai, pháp luật nghiêm cấm người sử dụng lao động sa thải hoặc ép buộc về nước với lý do mang thai hoặc sinh con.
Giáo sư Masako Tanaka (58 tuổi) thuộc Đại học Sophia, chuyên ngành Phát triển học, đồng thời là đại diện của tổ chức chủ trì, phân tích rằng có những trường hợp người lao động nhận được cảnh báo "nếu mang thai thì phải thôi việc/về nước" từ các cơ quan phái cử ở nước họ hoặc tổ chức quản lý tại Nhật Bản, đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng sinh con cô lập. Bà kêu gọi: "Nếu chúng ta yêu cầu người lao động nước ngoài đóng góp vào kinh tế, thì cần phải xây dựng một hệ thống hỗ trợ sinh sản và các vấn đề liên quan".
Một phụ nữ Việt Nam (26 tuổi), người đang làm việc với tư cách lao động kỹ năng đặc định tại thành phố Makurazaki, đã cùng chồng lên bục chia sẻ kinh nghiệm sinh con tại Nhật Bản.
Cô đến Nhật Bản với tư cách thực tập sinh kỹ năng vào năm 2019 và phát hiện mình mang thai trước khi kết hôn vào năm 2023. Cô cho biết các cơ quan phái cử ở Việt Nam đã cảnh báo rằng "không được mang thai ở Nhật Bản". "Tôi đã rất băn khoăn giữa việc nghỉ việc hay về nước, và đã khóc trước mặt chồng," cô kể. Tuy nhiên, công ty đã tôn trọng ý nguyện của cô và hỗ trợ. Cô đã được nghỉ phép chăm sóc con và hiện đã trở lại làm việc. Cô khuyên: "Đừng giữ mọi chuyện một mình, hãy tâm sự với công ty và bạn bè."
Trung tâm Y tế Công cộng Trung ương thành phố Kagoshima đã báo cáo một trường hợp mang thai con của một người Nhật quen qua ứng dụng điện thoại thông minh. Từ phía khán giả, cũng có những ý kiến cho rằng nhiều trang web hỗ trợ chỉ có tiếng Nhật, gây khó khăn cho người nước ngoài trong việc tiếp cận các trang web hỗ trợ.
Phó Giáo sư Yusuke Sakai (41 tuổi) của Đại học Kagoshima, chuyên về hòa nhập đa văn hóa và giáo dục xã hội, nhận định: "Đây là vấn đề chung không chỉ của phụ nữ di cư mà còn của những người yếu thế trong xã hội. Cần có đối thoại để doanh nghiệp, cộng đồng, chính quyền địa phương và các tổ chức liên quan có thể hợp tác."
Hội thảo diễn ra vào ngày 28 tháng 10, với khoảng 100 người tham dự, bao gồm cả hình thức trực tuyến.
Người đàn ông quốc tịch Việt Nam bị bắt vì trộm gạo ở siêu thị và gây thương tích cho nhân viên bảo vệ – Sở cảnh sát Kasai
Các vụ việc và tai nạn tại thành phố Kasai
Ngày 22, Sở cảnh sát Kasai thuộc cảnh sát tỉnh Hyogo đã bắt giữ một người đàn ông quốc tịch Việt Nam (25 tuổi, không nghề nghiệp, cư trú tại thành phố Kato cùng tỉnh) với cáo buộc cướp của và gây thương tích.
Cáo buộc bắt giữ là vào khoảng 1 giờ 30 chiều cùng ngày, tại siêu thị "Harows Kasai" ở Hokkecho Higashikakuro, thành phố Kasai, tỉnh Hyogo, đối tượng đã cố gắng trốn thoát sau khi trộm 1 túi gạo (5kg) và tổng cộng 4 mặt hàng nước giải khát (tổng trị giá 5.620 yên). Y bị tình nghi đã dùng hai tay đẩy một nhân viên bảo vệ (66 tuổi) ngã xuống, gây ra vết xước ở cả hai khuỷu tay. Theo điều tra của sở cảnh sát, đối tượng cho biết "không muốn nói chuyện".
Theo sở cảnh sát, người đàn ông đã mang hàng hóa trong xe đẩy ra khỏi cửa hàng, và đã bị nhân viên bảo vệ phát hiện một lần và quay trở lại bên trong. Sau đó, y đã đẩy người bảo vệ, bỏ lại hàng hóa và bỏ trốn bằng cách đi bộ. Khoảng 50 phút sau, cảnh sát đã tìm thấy và bắt giữ người đàn ông này gần cửa hàng.
Nông nghiệp, y tế, phúc lợi… Người nước ngoài là lực lượng lao động không thể thiếu của Nhật Bản – Tạo không gian giao lưu để giải tỏa "nỗi lo mơ hồ" của người dân – Các chính quyền địa phương nỗ lực xây dựng xã hội cùng tồn tại
Chuyên viên tư vấn Vũ Thu Liên (phải) đang trò chuyện vui vẻ với đồng nghiệp tại Tổng đài Tư vấn Người nước ngoài = Trung tâm Giao lưu Kakuix, Yamashitacho, thành phố Kagoshima, ngày 20
Số lượng cư dân nước ngoài tại tỉnh Kagoshima đã tăng 2,82 lần trong 10 năm, từ 6.635 người vào năm 2015 lên 18.685 người, là mức tăng trưởng cao thứ ba trên toàn quốc. Họ đã trở thành lực lượng lao động không thể thiếu trong nhiều lĩnh vực rộng lớn, từ công nghiệp chế biến như thực phẩm, đến nông lâm nghiệp, xây dựng, y tế và phúc lợi. Để thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau, các chính quyền địa phương đang nỗ lực tạo ra "điểm tiếp xúc" thông qua các lớp học tiếng Nhật và giao lưu cộng đồng. Việc mở rộng sự hiểu biết từ phía người Nhật cũng là một thách thức.
Xét về tỷ lệ tăng trưởng tại các thành phố và làng xã có số lượng người nước ngoài tăng hơn 100 người trong 10 năm, cao nhất là thành phố Ichikikushikino với 5,51 lần (474 người trong 25 năm), tiếp theo là thành phố Soo 4,68 lần (646 người), thành phố Aira 4,67 lần (673 người), thành phố Minamisatsuma 4,57 lần (329 người), và thành phố Isa 4,44 lần (284 người). Các làng Mishima, Toshima và Uken cũng chứng kiến sự tăng trưởng từ 0-2 người lên 8-16 người, xếp hạng cao nếu chỉ tính riêng tỷ lệ tăng trưởng.
Theo tổng hợp của Cục Lao động Kagoshima (tính đến cuối tháng 10 năm 2024), tỷ lệ lao động nước ngoài theo ngành nghề là: công nghiệp chế tạo 38,5%, nông lâm nghiệp 14,5%, xây dựng 10,8%, y tế và phúc lợi 9,5%. Về quốc tịch, nhiều nhất là Việt Nam 36,0%, Indonesia 22,9%, Philippines 13,8%, và Myanmar 8,4%.
Từ các chính quyền địa phương, nhiều ý kiến cho rằng "người dân ban đầu có những lo lắng mơ hồ, nhưng khi có các buổi giao lưu, họ trở nên cởi mở hơn". Mặt khác, cũng có ý kiến như "việc giao lưu chủ yếu là với du học sinh. Thách thức là làm sao mở rộng đến người nước ngoài đang làm việc như thực tập sinh kỹ năng, và sự hiểu biết từ phía người Nhật, chẳng hạn như việc họ không hiểu 'tiếng Nhật đơn giản'" (thành phố Ichikikushikino), hay "nhân lực trong sản xuất thiết bị chính xác đến từ nhiều quốc tịch. Cần có sự hợp tác với phía doanh nghiệp" (thành phố Izumi). Cán bộ phụ trách tại thị trấn Osaki, nơi tỷ lệ người nước ngoài so với dân số cao nhất tỉnh với 4,52%, chỉ ra rằng "có những thách thức lớn như thiếu hụt nhân lực hỗ trợ."
Trung tâm Tư vấn Tổng hợp Người nước ngoài, do Hiệp hội Giao lưu Quốc tế tỉnh vận hành tại Trung tâm Giao lưu Kakuix (thành phố Kagoshima) theo ủy thác của tỉnh, hỗ trợ 24 ngôn ngữ. 30% số cuộc tư vấn liên quan đến thủ tục cư trú, nhưng nội dung rất đa dạng.
Cô Vũ Thu Liên (32 tuổi), chuyên viên tư vấn cuộc sống tại trung tâm và là Chủ tịch Hội Người Việt Nam tỉnh, chia sẻ: "Số lượng người đi làm mà không qua du học và tiếng Nhật còn chưa tốt đang tăng lên, vì vậy nếu có thể nói chuyện chậm rãi thì tốt hơn. Nếu có ai gặp khó khăn, hãy liên hệ với chúng tôi." Điện thoại tư vấn: 070 (7662) 4541 (9 giờ sáng – 5 giờ chiều, nghỉ thứ Hai).
Ngày nữ sinh viên Việt Nam 25 tuổi thiệt mạng… Vì sao cô phải trốn chạy? = Hàn Quốc
Cuộc tưởng niệm bằng nến tại Daegu vào ngày 20 tháng này – Tốt nghiệp đại học Hàn Quốc, làm hàn xì tại nhà máy một thời gian – Tử vong do ngã khi chạy trốn cuộc truy quét bất ngờ – Bộ Tư pháp không xin lỗi, tuyên bố "thủ tục hợp pháp"
Chiều ngày 20, trước rạp chiếu phim CGV Daegu Hanil ở Jung-gu, thành phố Daegu, ông Bùi Văn Sáng (48 tuổi), bố của cố nữ sinh viên Việt Nam Tuấn (tên giả, 25 tuổi), đang thắp hương trước di ảnh con gái = Phóng viên Kim Gyu-hyeon
Chiều ngày 20, một buổi tưởng niệm bằng nến dành cho cố nữ sinh viên Việt Nam Tuấn (tên giả, 25 tuổi) đã diễn ra trước rạp chiếu phim CGV Daegu Hanil ở Jung-gu, thành phố Daegu = Phóng viên Kim Gyu-hyeon
Chiều ngày 20, một buổi tưởng niệm bằng nến dành cho cố nữ sinh viên Việt Nam Tuấn (tên giả, 25 tuổi) đã diễn ra trước rạp chiếu phim CGV Daegu Hanil ở Jung-gu, thành phố Daegu = Phóng viên Kim Gyu-hyeon
Cô Tuấn quá cố đang cầm bằng tốt nghiệp ngành Thương mại Quốc tế tại lễ tốt nghiệp Đại học Keimyung vào tháng 2 năm nay = Do Ủy ban Đối sách cung cấp
"Ủy ban Đối sách Vụ việc Nữ lao động di cư Tuấn tử vong" đang tổ chức biểu tình ngồi lều trước Văn phòng Xuất nhập cảnh và Người nước ngoài Daegu ở Dong-gu, thành phố Daegu vào ngày 21. Đây là ngày thứ 9 của cuộc biểu tình ngồi = Do Ủy ban Đối sách cung cấp
“Con tôi đã ra đi oan uổng ở cái tuổi đẹp đẽ đầy ước mơ. Thế nhưng, không một ai xin lỗi về cái chết của con bé.”
Chiều tối ngày 20, trước rạp chiếu phim CGV Daegu Hanil ở Jung-gu, thành phố Daegu. Ông Bùi Văn Sáng (48 tuổi), cha của cố nữ sinh viên Việt Nam Tuấn (tên giả, 25 tuổi), đã đứng trước di ảnh con gái và nói như vậy. Trong bức ảnh, Tuấn mỉm cười với má chống tay, đầu hơi nghiêng sang một bên, trông như một cô gái bình thường tràn đầy sức sống. Vào ngày này, tại Daegu, một buổi tưởng niệm bằng nến đã được tổ chức để tưởng nhớ Tuấn, người đã tử vong do ngã khi cố gắng chạy trốn cuộc truy quét vào ngày 28 tháng trước.
Ông Bùi Văn Sáng liên tục đứng dậy thắp lại nhang trên bàn thờ trước sân khấu mỗi khi lửa tắt. Ông cho biết, trước khi Tuấn nhập học Đại học Keimyung ở Hàn Quốc, ông đã đến Hàn Quốc trước và làm thợ hàn để kiếm tiền học phí cho con gái. Vào ngày 28 tháng trước, ngày Tuấn qua đời khi đang ẩn náu để trốn cuộc truy quét tại một nhà máy trong Khu công nghiệp Seongseo, cuộc đời của ông cũng dừng lại. "Con gái tôi rất lễ phép và hiếu thảo. Con bé nói rằng sau khi tốt nghiệp và đi làm, con sẽ giúp đỡ em trai (em gái) đang học ở quê nhà. Nhưng con bé đã ra đi oan uổng trước khi thực hiện lời hứa đó."
Tuấn, người đã tốt nghiệp ngành Thương mại Quốc tế tại Đại học Keimyung vào tháng 2 năm nay, đang chuẩn bị học lên cao học. Ban đầu, cô cố gắng tìm việc làm đúng chuyên ngành, nhưng việc tìm kiếm công việc không dễ dàng dù đã sống ở Hàn Quốc 6 năm. Tuấn qua đời chỉ sau 2 tuần bắt đầu làm việc tại một nhà máy sản xuất phụ tùng ô tô trong Khu công nghiệp Seongseo. Vào khoảng 3 giờ chiều ngày hôm đó, đội truy quét bất ngờ ập đến, và cô đã trốn sau cục nóng điều hòa trong nhà kho ở tầng 3 của nhà máy. Lúc đó, Tuấn đã gửi tin nhắn cho bạn bè rằng: "Mình đang trốn, sợ quá", "Cục Xuất nhập cảnh đang la hét ầm ĩ. Sợ lắm", "Muốn chết mất, phải làm sao đây". Tin nhắn cuối cùng của Tuấn là vào lúc 6 giờ 27 phút chiều cùng ngày, khoảng 3 giờ sau đó.
Chủ tịch Ủy ban Điều hành của Hội nghị Đoàn kết Di dân Daegu-Gyeongbuk, Kim Hee-jeong, cho biết: "Tuấn đã phải chịu đựng suốt 3 tiếng đồng hồ trong một không gian chật hẹp, không thở được, và cuối cùng đã ngã tử vong. Nếu bị đội truy quét bắt giữ, cô ấy có thể bị trục xuất hoặc gặp khó khăn trong việc học lên cao học. Vì cô ấy đã từng bị truy quét một lần trước đó, nên nỗi sợ hãi có lẽ còn lớn hơn người khác."
Tuấn có visa D-10. Visa D-10 là loại visa cho phép người nước ngoài có bằng cử nhân trở lên làm việc trong một số lĩnh vực hạn chế. Cô đang cố gắng kiếm tiền trang trải cuộc sống trước khi học cao học. Visa D-10 cho phép làm việc theo giờ trong các ngành như nhà hàng, hỗ trợ văn phòng đơn giản. Cô không thể làm việc trong các ngành như sản xuất, giao hàng, hoặc lái xe. Mặc dù Tuấn không phải là người cư trú bất hợp pháp, nhưng việc làm việc trong nhà máy sản xuất là "bất hợp pháp". Chủ tịch Kim Hee-jeong nói: "Vì không tìm được việc làm ổn định, nên khi có nhà máy cần người làm việc với khối lượng lớn, cô ấy dường như đã làm thêm một vài lúc."
Vào ngày Tuấn qua đời, 10 sinh viên nước ngoài khác cũng bị phát hiện tại cùng nhà máy. Tất cả đều là những người trẻ đang vừa học vừa làm để kiếm sống như Tuấn. Ông Choi Hee-seon, một chuyên viên hành chính (tương đương với chuyên viên hành chính tại Nhật Bản) thuộc "Mạng lưới Xóa bỏ Phân biệt đối xử với Lao động Di cư 'Người đã đến'", giải thích: "Dù sinh viên nước ngoài có bằng cấp từ một trường đại học danh tiếng đến mấy, nếu không tìm được công ty nhận việc thì họ không thể có visa lao động. Visa D-10 là để cung cấp thời gian gia hạn tìm việc. Ngay cả visa đó cũng không cho phép làm việc ở bất cứ đâu, và ngay cả khi tìm được việc, việc xin phép từ Cục Quản lý Xuất nhập cảnh cũng mất thời gian, nên chỉ cần đi làm sớm một ngày cũng đã bị coi là 'bất hợp pháp'."
Ông Choi cũng chỉ ra rằng, trong những năm gần đây, các trường đại học và chính quyền địa phương đang tích cực thu hút sinh viên nước ngoài, nhưng các chính sách hỗ trợ sinh viên sau khi tốt nghiệp ở lại định cư lại không đủ. Ông Choi nói: "Các trường đại học địa phương đang cạnh tranh nhau để thu hút sinh viên nước ngoài nhằm tránh phá sản, nhưng không ai nói về thực tế rằng khi sinh viên tốt nghiệp và tìm việc, vấn đề visa khiến điều đó trở nên khó khăn. Tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm chỉ đạt 7,7%. Chính phủ và các trường đại học không có bất kỳ biện pháp nào cho tương lai của họ."
Chủ tịch Kim Hee-jeong cũng nhấn mạnh: "Trên thực tế, tỷ lệ sinh viên nước ngoài trở thành cư trú bất hợp pháp sau khi tốt nghiệp đang có xu hướng tăng cao. Chính phủ Hàn Quốc thu hút sinh viên, nhưng sau khi tốt nghiệp đại học, họ lại không thể làm nổi dù chỉ là một công việc bán thời gian. Việc tìm việc chỉ có thể thông qua trung tâm việc làm. Đây là ý tưởng chỉ muốn sử dụng người di cư như một công cụ. Chúng ta không được tạo ra thêm những hoàn cảnh như của Tuấn nữa."
Các tổ chức xã hội dân sự ở khu vực Daegu, bao gồm Hội nghị Đoàn kết Di dân Daegu-Gyeongbuk, đã thành lập "Ủy ban Đối sách Vụ việc Nữ lao động di cư Tuấn tử vong" và đang yêu cầu làm rõ sự thật cũng như các biện pháp ngăn chặn tái diễn. Vào ngày 13 tháng này, họ đã lập bàn thờ tưởng niệm Tuấn trước Văn phòng Xuất nhập cảnh và Người nước ngoài Daegu ở Dong-gu, thành phố Daegu, đồng thời bắt đầu cuộc biểu tình ngồi lều vô thời hạn. Ngoài ra, vào ngày 30 tháng này, họ dự kiến sẽ tổ chức các cuộc đấu tranh trên toàn quốc để yêu cầu chấm dứt truy quét và cải thiện hệ thống, bao gồm các cuộc biểu tình một người đồng loạt trước các văn phòng xuất nhập cảnh và người nước ngoài trên cả nước, và việc người lao động di cư thực hiện ngũ thể đầu địa (lạy sát đất bằng hai tay, hai đầu gối và trán) trước Văn phòng Xuất nhập cảnh và Người nước ngoài Seoul.
Chị Lan Mi, người đang hoạt động tại Trung tâm Lao động Di cư Gyeongsan, nói: "Các cuộc truy quét mà ai cũng bị săn đuổi, dù có visa hay không, đúng nghĩa là một cuộc săn lùng. Bộ Tư pháp nên chấm dứt các hoạt động truy quét khiến người lao động phải lẩn trốn, run sợ, bị thương và dẫn đến cái chết."
Trong khi đó, về cái chết của Tuấn, Bộ Tư pháp cho biết: "Đội truy quét đã tuân thủ các thủ tục hợp pháp và thực hiện các biện pháp phòng ngừa tai nạn trước khi tiến hành truy quét tại cơ sở kinh doanh đó. Thời gian tử vong của người đã khuất được ước tính là sau 6 giờ 30 chiều, tức là xảy ra sau khi cuộc truy quét kết thúc."