Trump có thể dùng thuế quan để gây sức ép an ninh, thậm chí cả với Nhật Bản

Phỏng vấn ［Khủng hoảng - Trật tự kinh tế thế giới］ <2>

Wilbur Ross, cựu Bộ trưởng Thương mại trong chính quyền Trump lần thứ nhất, là một doanh nhân. Sau khi tốt nghiệp trường kinh doanh đại học Harvard, ông làm việc tại các ngân hàng đầu tư và nổi tiếng là chuyên gia tái cấu trúc doanh nghiệp. Ông được biết đến là người am hiểu Nhật Bản, từng tham gia tái cấu trúc các công ty Nhật Bản và là chủ tịch của một tổ chức giao lưu Nhật - Mỹ. Ông là bạn thân và được Tổng thống Trump tin tưởng. 87 tuổi.

Tổng thống Mỹ Trump đang cân nhắc sử dụng chính sách thuế quan cao để giải quyết ít nhất ba vấn đề. Thứ nhất là mở rộng thu nhập từ thuế quan để bù đắp cho "giảm thuế Trump". Thứ hai là giảm thâm hụt thương mại. Thâm hụt thương mại và thâm hụt ngân sách "kép" của Mỹ đang ở tình trạng khó kiểm soát.

Thứ ba là sử dụng thuế quan để buộc các quốc gia và vùng lãnh thổ khác phải đáp ứng yêu cầu của Mỹ. Ví dụ, thuế quan đối với Canada và Mexico nhằm ngăn chặn dòng chảy fentanyl (thuốc phiện tổng hợp) và người nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ, và thuế quan bổ sung đối với Trung Quốc. Về điểm này, Nhật Bản cũng có thể phải đối mặt với những yêu cầu mới trong lĩnh vực an ninh.

Xuất khẩu ô tô từ Nhật Bản là một trong những nguyên nhân chính gây ra thâm hụt thương mại của Mỹ, và Trump đã đặt ra vấn đề này ngay từ nhiệm kỳ đầu tiên. Các tiêu chuẩn an toàn và ưu đãi thuế khác nhau giữa Nhật Bản và Mỹ được coi là "rào cản phi thuế quan" đối với ô tô của các nhà sản xuất Mỹ được bán tại thị trường Nhật Bản, và đây sẽ là một vấn đề chính trong các cuộc đàm phán. Tỷ giá hối đoái Yên/USD, một trong những yếu tố quyết định giá xuất khẩu, cũng sẽ là một vấn đề được thảo luận.

Tôi cho rằng Nhật Bản đã đúng khi là nước đầu tiên tham gia đàm phán với Mỹ. Chỉ cần đàm phán sớm cũng có thể mang lại những điều kiện thuận lợi hơn so với các nước chậm chân. Trump đã ra lệnh cho Ủy ban Đầu tư Nước ngoài tại Mỹ (CFIUS) xem xét lại kế hoạch mua lại US Steel của Nippon Steel. Đây là một cử chỉ thân thiện của Trump đối với Nhật Bản.

Đối với Nhật Bản, hợp tác với Mỹ trong lĩnh vực đóng tàu có thể là một quân bài đàm phán hiệu quả. Trump đã quyết tâm tăng cường năng lực đóng tàu của Mỹ cả về quân sự và dân sự. Năng lực đóng tàu của Mỹ hiện nay có hạn và hiệu quả không cao. Việc các công ty đóng tàu Nhật Bản xây dựng nhà máy đóng tàu tại Mỹ hoặc đồng ý chuyển giao công nghệ để hỗ trợ ngành công nghiệp Mỹ có thể giúp đàm phán thuận lợi hơn.

Trump đã tạm dừng việc tăng thuế quan đối với một số quốc gia và vùng lãnh thổ trong số các "thuế quan tương hỗ" mà ông đã áp đặt trong 90 ngày. Điều này tất nhiên cũng phản ánh sự quan tâm đến việc giảm giá trái phiếu kho bạc Mỹ (lãi suất dài hạn tăng), nhưng quan trọng hơn là Mỹ đã xác nhận khoảng 70 quốc gia và vùng lãnh thổ đã sẵn sàng đàm phán với Mỹ. Vì đàm phán với nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ cần thời gian, việc thiết lập thời hạn tạm dừng 90 ngày cũng là một thông điệp cho thấy Mỹ đang nghiêm túc trong việc đàm phán.

Việc áp đặt thuế quan bổ sung rất cao đối với Trung Quốc là do Trump coi Trung Quốc là đối tác đàm phán khó khăn nhất. Trung Quốc chưa thực hiện thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung "giai đoạn 1" đạt được trong nhiệm kỳ đầu tiên và vẫn còn nhiều vấn đề về sở hữu trí tuệ.

Sau khi áp đặt thuế quan bổ sung đối với Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu tiên, Trung Quốc đã chuyển hướng xuất khẩu sang Mỹ thông qua Việt Nam và Mexico. Trong tương lai, khi giảm thuế quan đối với các quốc gia và vùng lãnh thổ khác ngoài Trung Quốc, Trump sẽ lưu ý đến việc liệu có xuất khẩu chuyển hướng hay không.

(Người phỏng vấn: Tanaka Hiroyuki, Washington)