Số lượng nhà văn bị bắt ở Trung Quốc đứng đầu thế giới 6 năm liên tiếp (Ông Tập Cận Bình / Ảnh: Jiji Press)

Việc 118 nhà văn bị bỏ tù ở Trung Quốc vào năm ngoái đã cho thấy số lượng nhà văn bị bắt giữ tại nước này là cao nhất thế giới. Được biết, năm 2023, Trung Quốc có 107 nhà văn bị bắt. Đây là năm thứ sáu liên tiếp Trung Quốc đứng đầu thế giới về số lượng nhà văn bị bắt giữ. Thông tin này được công bố bởi "PEN America" (trước đây là Trung tâm PEN Hoa Kỳ), một tổ chức hỗ trợ bảo vệ quyền tự do biểu đạt ở Hoa Kỳ và trên thế giới thông qua việc thúc đẩy văn học và nhân quyền.

Đặc điểm của các nhà văn bị giam giữ

Trong số 118 nhà văn bị bắt ở Trung Quốc năm ngoái, gần một nửa là người dân tộc thiểu số (55 dân tộc) sống ở Trung Quốc, bao gồm người Duy Ngô Nhĩ, người Tây Tạng và người Mông Cổ. Hầu hết trong số họ bị bắt vì đã lên tiếng ủng hộ sự ly khai hoặc độc lập của dân tộc mình khỏi Trung Quốc. Trong số 118 người bị bắt, có 9 phụ nữ.

Đặc điểm khác đáng chú ý là trong số 118 người này, 33 người bị bỏ tù mà không qua xét xử chính thức, và một phần ba số người bị bắt đã công bố tác phẩm của mình thông qua internet chứ không phải xuất bản chính thức.

Trong thông cáo của mình, PEN America cho biết: "Nhiều nhà văn bị bắt và bỏ tù đã xuất bản các tác phẩm tập trung vào việc chính phủ Trung Quốc phớt lờ quyền con người của người dân, và Trung Quốc đang đàn áp tự do ngôn luận."

Tình hình sức khỏe trong tù và các trường hợp cụ thể

PEN America cũng chỉ ra rằng nhiều nhà văn bị bỏ tù ở Trung Quốc không được điều trị y tế đầy đủ khi bị bệnh trong tù, dẫn đến tình trạng sức khỏe xấu đi.

Nhà văn gốc Hoa, công dân Úc, Dương Hằng Quân (Yang Hengjun) bị bỏ tù năm 2019 với cáo buộc gián điệp và các tội danh khác. Tháng 2 năm 2024, ông bị tuyên án tử hình với án treo. Tình trạng sức khỏe của ông hiện đang xấu đi nhanh chóng nhưng được cho là không nhận được sự chăm sóc y tế đầy đủ. Ngoài ra, nhà hoạt động nhân quyền và nhà văn Từ Chí Dũng (Xu Zhiyong) đã tuyệt thực vào tháng 10 năm ngoái để phản đối điều kiện giam giữ khắc nghiệt.

Giáo sư Ilham Tohti, người Duy Ngô Nhĩ, từng giảng dạy tại Đại học Dân tộc Trung ương ở Bắc Kinh, đã bị bắt và bỏ tù vì chỉ trích sự phân biệt đối xử của chính quyền Trung Quốc đối với người Duy Ngô Nhĩ và các dân tộc thiểu số khác ở Khu tự trị Duy Ngô Nhĩ Tân Cương. Ông bị kết án tù chung thân vào năm 2014, nhưng kể từ năm 2017, tung tích của ông đã không còn được biết đến. Bên cạnh đó, nhiều nhà văn nổi tiếng khác thuộc các dân tộc như Tây Tạng và Mông Cổ cũng được cho là đã mất tích sau khi bị bắt.

Các quốc gia khác cũng giam giữ nhiều nhà văn

Liên quan đến tự do biểu đạt, các quốc gia có số lượng nhà văn bị bỏ tù nhiều trong năm ngoái ngoài Trung Quốc còn có Iran (43 người), Ả Rập Xê Út (23 người), Việt Nam (23 người), Israel (21 người), Nga (18 người), Thổ Nhĩ Kỳ (18 người), Belarus (15 người), Ai Cập (10 người), Myanmar (10 người), v.v.