Tương lai nào cho các gian hàng của Triển lãm Osaka Expo? Di sản vật chất và kế hoạch tái sử dụng
Hai ngày sau lễ bế mạc, tại công trường Triển lãm Osaka-Kansai, công việc tháo dỡ các gian hàng đã bắt đầu. Mặt bên của gian hàng Pháp, trông giống một nhà hát, cũng đã bắt đầu được gỡ bỏ (Ảnh của tác giả).
Từ Osaka vươn ra thế giới: Di sản vật chất của các kỳ Expo lan tỏa toàn cầu
Nhiều người có lẽ chỉ biết đến “Tháp Mặt Trời” như một di sản vật chất (hard legacy) từ Triển lãm Osaka năm 1970. Tuy nhiên, trên thực tế, còn rất nhiều di sản khác. Mặc dù nhiều công trình tái sử dụng đã không còn tồn tại sau 55 năm, nhưng vẫn có những công trình đang được sử dụng tích cực, chẳng hạn như hội trường của Hiệp hội Tự quản thị trấn Koryo (tỉnh Hyogo) được di dời từ Gian hàng Việt Nam cũ, hay “Trung tâm Châu Á” của Đại học British Columbia, một trường danh tiếng của Canada, được xây dựng dựa trên mái và dầm của Gian hàng Sanyo thời đó.
Các kỳ Triển lãm Thế giới thường xây dựng những công trình thể hiện uy tín quốc gia chỉ để trưng bày trong vỏn vẹn nửa năm. Ngay từ đầu, đã có những nỗ lực để bảo tồn các công trình này. Tại Triển lãm Thế giới đầu tiên ở London năm 1851, một gian hàng tên là Cung điện Pha lê đã được di dời hoàn toàn đến Nam London (bị cháy rụi vào năm 1936).
Triển lãm Paris năm 1900 đã để lại nhiều di sản. Ngày nay, nhiều công trình vẫn được sử dụng sau 125 năm, bao gồm Grand Palais, nơi tổ chức nhiều sự kiện nghệ thuật và thời trang, các lối vào ga tàu điện ngầm theo phong cách Art Nouveau, và La Ruche – khu tập thể xưởng vẽ kiêm nhà ở từng là nơi sinh sống của Marc Chagall và nhiều nghệ sĩ khác.
Với Triển lãm Osaka-Kansai, ngay từ giai đoạn lập kế hoạch đã có dự định tái sử dụng các cơ sở gian hàng, bao gồm cả di sản vật chất. Tháng 11 năm 2023, “Sáng kiến thúc đẩy tái sử dụng các cơ sở gian hàng, vật liệu xây dựng, thiết bị và đồ đạc sau triển lãm” đã được công bố. Hiện nay, trên trang web mang tên “Chợ tuần hoàn Expo Myakushi!” (万博サーキュラーマーケット ミャク市!), họ đang kêu gọi các doanh nghiệp có thể di dời cơ sở vật chất, tái sử dụng vật liệu xây dựng/thiết bị, và tái sử dụng đồ đạc/linh kiện.
Vậy, Triển lãm Osaka-Kansai 2025, vốn được người dân vùng Kansai nồng nhiệt chào đón, sẽ tồn tại trong xã hội tương lai dưới hình thức nào?
Vòng mái lớn 200m và Rừng tĩnh lặng tại khu đất cũ
Điều đáng quan tâm nhất chính là “Vòng mái lớn” – biểu tượng của kỳ Expo này, được Guinness công nhận là công trình kiến trúc gỗ lớn nhất thế giới với chu vi 2025 mét.
Như đã được báo cáo rộng rãi, chỉ 200 mét phần phía đông bắc gần Cổng Đông – lối vào chính của Expo – sẽ được giữ lại, phần còn lại sẽ bị phá hủy. Thành phố Osaka sẽ bảo tồn phần còn lại này dưới dạng công viên cây xanh vĩnh viễn, cho phép du khách leo lên như trong thời gian diễn ra Expo, chạm vào gỗ và cảm nhận mùi hương. Các phần không được giữ lại dự kiến sẽ được tái tạo bằng công nghệ AR (thực tế tăng cường).