Vụ kiện Roundup: Mạng xã hội lan tin giả bị phạt bồi thường

Trong vụ kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại do Công ty Nissan Chemical (Tokyo), nhà sản xuất và phân phối thuốc diệt cỏ Roundup, đệ trình lên Tòa án Quận Tokyo chống lại nhiều người đăng bài trên mạng xã hội (SNS) đã phỉ báng sản phẩm này, Tòa án đã ra phán quyết yêu cầu những người này phải trả tiền bồi thường, với lý do hành vi đó cấu thành "phỉ báng danh dự và uy tín của doanh nghiệp". Việc tư pháp công nhận "yêu cầu bồi thường thiệt hại dựa trên hành vi bất hợp pháp" đối với hành vi phỉ báng ẩn danh một sản phẩm đang lưu hành trên thị trường là điều cực kỳ hiếm. Dư luận đang theo dõi xem phán quyết này sẽ có tác dụng răn đe đến mức nào đối với việc phát tán thông tin sai lệch một cách dễ dãi trong tương lai.

Vụ kiện "Vì lợi ích của nông dân"

Thuốc diệt cỏ Roundup (có hoạt chất glyphosate) được phát triển vào năm 1974 bởi cựu công ty Monsanto của Mỹ (nay là Bayer của Đức). Tại Nhật Bản, sản phẩm này được đăng ký làm thuốc bảo vệ thực vật vào năm 1980. Từ năm 2002, Nissan Chemical, sau khi tiếp quản quyền bán hàng tại Nhật Bản, đã bắt đầu phân phối sản phẩm này không chỉ cho nông nghiệp mà còn bán dưới dạng "Roundup® MaxLoad Series" tại các cửa hàng vật tư nông nghiệp và trung tâm làm vườn.

Năm 2015, khi "Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế" (IARC) phân loại glyphosate vào "Nhóm 2A" (có thể gây ung thư) trong phân loại chất gây ung thư (ghi chú của tác giả: phân loại này không phải là mức độ rủi ro, mà là mức độ bằng chứng hoặc khả năng gây hại), các vụ kiện đã nổ ra ở Hoa Kỳ và mạng xã hội tràn ngập thông tin không có căn cứ về Roundup. Mặc dù các cơ quan đánh giá công khai ở châu Âu và Mỹ, bao gồm cả Ủy ban An toàn Thực phẩm của Nội các Nhật Bản, đã đưa ra quan điểm rằng "không có khả năng gây ung thư", nhưng các lời phỉ báng như "gây ung thư", "nguyên nhân gây tự kỷ", hay "giống thuốc khai quang được sử dụng trong chiến tranh Việt Nam" vẫn không ngừng xuất hiện.

Trước những bài viết vô căn cứ này, Nissan Chemical đã nỗ lực yêu cầu đính chính và đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên, trong thế giới SNS nơi ai cũng có thể đăng bài, các cảnh báo hay yêu cầu xóa bỏ không mang lại hiệu quả. Do đó, vào cuối tháng 3, bất chấp nhiều lần cảnh báo, công ty đã đệ đơn kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại đối với nhiều người đăng bài không chịu xóa nội dung.

Cơ sở của vụ kiện là "yêu cầu bồi thường thiệt hại do hành vi bất hợp pháp" theo Điều 709 của Bộ luật Dân sự. Lý do kiện tụng là uy tín của công ty và sản phẩm đã bị tổn hại nghiêm trọng do việc lan truyền và quảng bá sai lệch rằng một sản phẩm của công ty là một loại thuốc cực kỳ nguy hiểm, mặc dù thực tế nó không hề nguy hiểm.

Bối cảnh của vụ kiện cũng bao gồm nhiều ý kiến từ các nhà sản xuất nông nghiệp sử dụng Roundup, như: "Nông dân đang chiến đấu với tin đồn sai lệch nhưng nhà sản xuất lại chậm phản ứng. Chúng tôi mong muốn công ty quan tâm hơn đến người dùng. Chúng tôi hy vọng có những biện pháp kiên quyết." Nhận được những phản hồi này, công ty đã quyết định kiện tụng, cho rằng "để bảo vệ nông dân, nhà sản xuất phải đứng ra đối mặt và hành động kiên quyết."